Sigida 1 Farafinfuraw kɛli

Kɔnɔkoli ani fiyɛli

image

Nin wale ninnu ka kan ka kɛ kun jumɛn na?

U man kan ka kɛ k’a damatɛmɛ barisa u bɛ se ka tɔɔrɔ lase mɔgɔ ma, kɛrɛn­kɛrɛnnenya la fiyɛli.

Waati minnu na, kɔnɔ koli wala a fiyɛli bɛ se ka tɔɔrɔ lase mɔgɔw ma, olu filɛ:

Kɔnɔko furaw kɛcogo ɲuman

  1. Kɔnɔkoli bɛ se ka kɔnɔja furakɛ, nka, aw b’a kɛ ni ji wɔlɔkɔlen gansan ye wala aw bɛ se ka safinɛ dɔɔni kanga a ji la.
  2. Ni fɔɔnɔ ye mɔgɔ min farikoloji sama, o tigi kɔnɔ bɛ se ka ko ni sɔrɔmu minta ye (aw ye sigida Kɛnɛyaji lajɛ).

Kɔnɔfiyɛlan ni kɔnɔ­magayalan dɔw filɛ:

Subagabana tulu (huile de ricin)
Tomotigi tulu
Jiri min tɔgɔ sene, o bulu.
Kɔnɔ­magayalanw don minnu bɛ mɔgɔ jeni jeni. U ka tiɲɛni ka bon ni u ɲɛci ye. A’ y’olu ye k’u to yen!
Carbonati maɲeziyɔmulama (carbonate de magnésium),
a nɔnɔlama ani a Silifatilama (sulfate de magnésium)
Kɔnɔ­magayalan kɔkɔmaw don. N’aw b’u ta kɔnɔja la, a’ kana u caya.
A’ kana to k’u ta janko ni kɔnɔdimi b’aw la.
Bolola tulu dilannenw A bɛ kɛ ka kokotɔw ka kɔnɔja furakɛ. A bɛ lafiya di mɔgɔ ma waati kunkuruni na nka a tɛ kɔnɔja furakɛ.

Kɔnɔfiyɛ furaw kɛcogo ɲuman

Kɔnɔmagaya furaw bɛ i n’a fɔ kɔnɔko furaw, nka u fanga ka dɔgɔn ni kɔnɔko furaw ye. An kumana fura minnu kan, n’u tata hakɛ ka dɔgɔn u bɛ kɔnɔ magaya, nka ni u hakɛ cayara, u bɛ kɔnɔboli bila mɔgɔ la. Kɔnɔko furaw bɛ fɛn dɔ kɛ mɔgɔ la tuma bɛɛ, nka kɔnɔmagaya furaw bɛ se ka ta tuma dɔw la ka kɛ kɔnɔja furakɛ.

Ni kɔnɔja bɛ mɔgɔ min na, aw bɛ se ka kɔnɔfiyɛ fura kɔkɔmaw dɔɔni dɔrɔn ta k’aw kɔnɔ magaya. Koko wala kɔnɔja bɛ mɔgɔ minnu na, olu bɛ se ka bolola tulu dilannen kafeminkutu ɲɛ saba fo ɲɛ wɔɔrɔ min u da waati. A tɛ min k’i to dumuni na abada.

Furakisɛ minnu bɛ don mɔgɔ banakɔtaa yɔrɔ fɛ, olu bɛ se ka kɛ ka kɔnɔja furakɛ barisa u bɛ kɛ sababu ye ka banakɔtaa jalen magaya (sɛbɛn ɲɛ Koko, Kɔnɔ­magayalan (kɔnɔjafura), ani Kuruw (koko) fura).

Kɔnɔja kɛlɛcogo ɲuman

Dumunifɛn fumanw: Kɔnɔ magayacogo ɲuman ani min tɛ mɔgɔ bana, o de ye ka ji caman min ani ka dumunifɛn fumanw dun i n’a fɔ bananku, ku, woso, shɔni, sebe, sebenugu ani suman minnu bu bɛɛ ma bɔ u la (sɛbɛn ɲɛ Kɔnɔmagaya). Jiridenw ni nakɔfɛn caman dunni fana ka ɲi kɔnɔja ma.

Mɔgɔ minnu bɛ dumunifɛn fumaw dun, olu tɛ tɔɔrɔ kɔnɔja ni kɔnɔnabanaw fɛ i n’a fɔ mɔgɔ minnu ka dumuni dunta bɛɛ ye dumuni dilannenw ye (minnu dilanna izini na). Walasa ka to ka banakɔtaa sɔrɔ nɔgɔya la, a’ bɛ dumuni dunta fanba kɛ a’ yɛrɛ ka sumaw n’u bu ye, jiridenw minnu n’u fara bɛ se ka dun.

Kɔnɔja kɛlɛ jiriw filɛ:

Sani aw ka farafinfurakɛlaw ni tinminɛmusow juguya, a’ y’a ɲini aw n’u ka baara kɛ ɲɔgɔn fɛ ka dɔnniyafalenfalen kɛ.

image

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →