Ɲɛtaa baara waleyalenw bɛ dɔn cogodi? (Sɛgɛsɛgɛli)

Aw ka kɛnɛya baara hukumu kɔnɔ, aw bɛ to k’aw kɔfilɛ aw ka baara la, aw ni sigida mɔgɔw sera ka min kɛ ɲɔgɔn fɛ. Yɛlɛma jumɛnw kɛra ka kɛnɛya ni adamadenw ka lafiya yiriwa?

Kalo o kalo walima san o san, aw bɛ se ka baaraw sɛbɛn, aw b’a dɔn baara minnu nɔ jate bɛ se ka minɛ. Misali la:

1. Ɲɛgɛn bɛ du joli kɔnɔ?
2. Sɛnɛkɛla joli y’u sendon u ka dugukolo n’u ka sumanw yiriwali baara la?
3. Denba joli ni den joli bɛ kalan ni fɛɛrɛw dɔw sɔrɔ minnu dabɔlen don denw kama minnu tɛ san duuru bɔ?

Nin ɲininkali suguyaw b’aw dɛmɛ ka baara kɛlen nɔ jateminɛ. Nka, walasao baaraw nɔ jateminɛ, aw bɛ ɲininkali wɛrɛw k’aw yɛrɛ la, i n’a fɔ:

• Sani aw ka ɲɛgɛn sen, kɔnɔboli tun bɛ den joli minɛ walima tumu tun bɛ den joli kɔnɔ kalo tɛmɛnen walima san tɛmɛnen na?
• Den joli girinya hakɛ ka ɲi walima dɔ farala joli girinya kan u ka mɔjateminɛsɛbɛn kan, n’an y’a sanga waati la, waati min fɛɛrɛ tun ma daminɛ denw kama, den minnu tɛ san duuru bɔ?
• Yala, den sata hakɛ ka dɔgɔn sisan ka tɛmɛ fɔlɔ kan wa?

Walasa ka baara dɔ nɔ jateminɛ, aw ka kan ka kunnafoni dɔw fara ɲɔgɔn kan sani baara ka daminɛ walima a kɔfɛ. Misali la, n’aw b’a fɛ ka sinji dili nafa ɲɛfɔ denbaw ye, aw ka kan ka denbaw hakɛ dɔn minnu bɛka sinji dili matarafa ka ban. O kɔ, aw bɛ baara in daminɛ. San o san, aw bɛ denbaw hakɛ jateminɛ minnu bɛka sinji dili matarafa. O cogo de la, aw bɛ se k’aw ka baara kɛlen nafa ye.

Aw ka kan ka kuntilenna dɔw sigi aw yɛrɛ ye. Misali la, aw ni dugu kɛnɛyatɔn b’a ɲini kɛmɛ kɛmɛ sara la, ko du bisegin (80%) ka ɲɛgɛn sɔrɔ sani san ka ban. Kalo o kalo, aw bɛ jateminɛ kɛ. Kalo wɔɔrɔ kɔfɛ, n’aw y’a ye ko du kɛmɛ o kɛmɛ, tila saba dɔrɔn de ye ɲɛgɛn sɔrɔ, o b’a jira k’aw ka kan ka baara kɛ ka t’a fɛ walasa k’aw ka kuntilenna sɔrɔ.

Ka to ka kuntilenna sigi i yɛrɛ ye, o bɛ mɔgɔ dɛmɛ ka baaraba kɛ ani ka nɔ bɔ.

O b’a to aw k’aw ka baara nɔ jateminɛ, ka fɛn dɔw hakɛ dɔn ani k’u suman sani baara ka kɛ, baara kɔnɔ ani baara kɔfɛ.

Nka aw y’a dɔn ko: aw ka baara fanba ka ɲɛsin aw ka sigida­mɔgɔw ka kɛnɛya ma, o hakɛ tɛ dɔn. O bɛ kuma aw ni mɔgɔw cɛla kan, baaraɲɔgɔnya mɔgɔw fɛ, mɔgɔlandiya bonyali, jɔyɔrɔtigiya, jɛɲɔgɔnya ani jigiya. Nin fɛn ninnu jate hakɛ tɛ se ka dɔn. Nka aw b’aw hakili to u la n’aw bɛ yɛlɛma kɛlenw kɔlɔsi.

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →