Nin gafe in labaaracogo ɲuman

Sɛbɛndɔnna bɛɛ bɛ se ka baara kɛ ni gafe in ye. Hali mɔgɔ minnu tɛ sɛbɛn dɔn, olu fana bɛ se ka dɔnniya dɔ sɔrɔ ni u ye gafe in kɔnɔ jaw lajɛ. Nka walasa ka se ka baara kɛ ni nin gafe ye ka ɲɛ, o k’a sɔrɔ kalan dɔɔni bɛ mɔgɔw la. Laɲiniw sɔrɔsira ka ca.

San’aw ka gafe in di mɔgɔw ma, aw ka kan k’a d’a la k’u bɛ gafe in faamu ani k’u b’a labaaracogo dɔn. Kɛrɛn­kɛrɛnnenya na, aw bɛ fɛnw ɲinicogo ɲɛjira u la gafe in kɔnɔ.

Aw b’aw jija mɔgɔ bɛɛ ka se ka gafe in kalan walasa u k’a dɔn fɛn min nafa b’u kan, min bɛna ni tiɲɛni ye ani min kɔlɔlɔ ka bon ani ka dɛmɛ ɲini waati dɔn. Kɛrɛn­kɛrɛnnenya na, aw ye sigida 1, 2, 6, ani 8 lajɛ ani taamasiɲɛ minnu bɛ banajuguw kofɔ sigida 3 kɔnɔ. Aw b’a jira mɔgɔw la ko banakunbɛn ka fisa ni banafurakɛ ye. Aw bɛ to k’a fɔ mɔgɔw ye u ka gafe in sigidaw kalan minnu bɛ kuma dumuni nafama ni saniya taabolow kan (saniya ni saniya lahalaw).

Aw b’aw sinsin aw ka sigida gɛlɛyaw kan kosɛbɛ. Misali la, sɛbɛn ɲɛ minnu bɛ kuma kɔnɔbolibana kan, aw b’aw hakili to olu la ani k’a sɛgɛsɛgɛ k’a dɔn ko denbatigiw bɛ kɛnɛyaji nafa dɔn (sɛbɛn ɲɛ Farikolojidɛsɛ furakɛcogo). O fɛn ninnu caman bɛ se ka ɲɛfɔ dakuru ɲɛ damadɔ la. Nka n’aw ni mɔgɔw bɛ to ka gafe kalan ɲɔgɔn fɛ ani ka baara kɛ n’a ye, aw bɛɛ kelen kelen bɛn’a nafa sɔrɔ.

Aw minnu ye kɛnɛya­baarakɛlaw ye, aw bɛ mɔgɔw latiminandiya u ka jɛkulu fitiniw sigi gafe in kalanni kama ani ka baro kɛ gafe in sigida kelen o kelen kɔnɔ kumaw kan. Aw y’aw hakili to aw ka sigida kɛnɛya gɛlɛyabaw la, u kunbɛncogo ani fɛɛrɛ minnu bɛ tigɛ walasa o gɛlɛyaw ɲɔgɔn kan’aw sɔrɔ don nataw la. Aw y’aw jija mɔgɔw ka sini ɲɛsigi.

Mɔgɔ minnu b’a fɛ ka baara kɛ ni nin gafe in ye, olu bɛ se ka fara ɲɔgɔn kan ka kɛ kulu fitiniw ye k’a kalan. Kulukɔnɔmɔgɔw bɛ se ka hakilina falenfalen kɛ gɛlɛyaw faamucogo, u kɛlɛcogo ani u kunbɛncogo kan. U kelen kelen bɛɛ bɛ se ka mɔgɔ wɛrɛw lakalan fɛn ninnu na.

Walasa ka kalan diya don mɔgɔw la, aw bɛ se ka ɲɔgɔlɔn dɔw labɛn gɛlɛyaw walima banaw kan k’olu jira. Misali la, mɔgɔ kelen bɛ se k’a yɛrɛ kɛ banabagatɔ dɔ ye. Mɔgɔtɔw b’u yɛrɛ kɛ dɔgɔtɔrɔw ye ka banabagatɔ ɲininka ani k’a lajɛ. O la, aw bɛ gafe in ta k’a kalan k’a ka bana dɔn ani a furakɛcogo. Ɲɔgɔlɔn in senfɛ, u man kan ka ɲinɛ ka banabagatɔ yɛrɛ sendon baro la walasa a k’a ka bana sidɔn ani k’a kunbɛncogo fɛɛrɛw dɔn don nataw la. Nin ɲɔgɔlɔnbɔ bɛɛ bɛ se ka kɛ kalanso kɔnɔ.

Aw minnu ye kɛnɛya­baarakɛlaw ye, sira dɔ filɛ walasa ka mɔgɔw dɛmɛ ka gafe in labaara ka ɲɛ: Ni mɔgɔ dɔ nana furakɛli la aw fɛ, aw bɛ se k’a bila a ka gafe in kalan walasa k’a ka bana walima a den ta sidɔn ani a furakɛcogo. Nin kɛcogo ka suma, nka a ka fisa ni aw yɛrɛ ka baara kɛ banabagatɔ nɔ na. Aw man kan k’a tigi dɛmɛ cogo dɔ la, fo n’a filila yɔrɔ dɔ la walima ka ɲinɛ fɛn nafama dɔ kɔ. Nin cogo la, hali mɔgɔw bɛ dɔnniya sɔrɔ banafurakɛ senfɛ.

E min ye dugu kɛnɛya­baarakɛla ye, i kɛra mɔgɔ sugu o sugu ye, i jija ka gafe in labaara ka ɲɛ i yɛrɛ ni mɔgɔ wɛrɛw ye.

Nka aw k’a dɔn ko fɛn min nafa ka bon banafurakɛ la, aw tɛna o sɔrɔ nin gafe in kɔnɔ wa aw tɛna a sɔrɔ gafe wɛrɛ kɔnɔ. Kɛnɛya fɛɛrɛ ɲumanw bɛ sɔrɔ aw n’aw sigiɲɔgɔnw cɛ ka d’aw ɲɔgɔn minɛcogo n’aw cɛ danaya kan. Aw bɛ se ka baara kɛ ni nin hakilina ye n’aw b’a fɛ kɛnɛya ka sabati aw ka sigida la.

David Werner

Aw y’aw hakili to nin na

Nin gafe in dabɔra k’aw dɛmɛ aw ka se k’aw ka kɛnɛya gɛlɛya caman ɲɛnabɔ aw yɛrɛ ye. Ni bana ka jugu walima n’aw sikara fura kɛtaw la, n’aw bɛ se, aw y’aw jija ka kɛnɛya­baarakɛla dɔ ɲininka.

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →