Du bɛɛ ka nakɔ sɛnɛ
Kunnafoni damadɔw ka ɲɛsin dugumisɛnw kɛnɛyabaarakɛlaw ma
Aw tilalen kɔ makow ni sɔrɔw fɛsɛfɛsɛli la, aw ni mɔgɔw ka kan ka baarakɛta nafamaw boloda minnu fɔlɔ ka kan ka kɛ. Aw bɛ se ka mɔgɔw dɛmɛ ka fɛn caman kɛ walasa u ka kɛnɛya ka sabati. Dɔw nafa kuntaala man jan. Dɔw b’a to mɔgɔw walima sigida bɛɛ ka lafiya sɔrɔ don nataw la.
Dugumisɛn caman na, dumuni nafama dunbaliya bɛ na ni kɔlɔlɔ caman ye ka ɲɛsin mɔgɔw ka kɛnɛya ma. Mɔgɔw tɛ se ka kɛnɛya sɔrɔ ni u tɛ dumuni nafama dun k’u fa. Hali n’aw b’a fɛ ka gɛlɛya wɛrɛw kɛlɛ, ni kɔngɔ bɛ mɔgɔw la, walima ni denmisɛnniw ka balo dafalen tɛ, balocogo ɲuman ka kan ka kɛ aw haminanko fɔlɔ ye.
Hali n’o y’a sɔrɔ sababu caman bɛ balodɛsɛ la, kunbɛncogo caman fana bɛ a la. Aw ni sigidamɔgɔw bɛ se ka bɛn kelen kan, ka sɔrɔ ka baarakɛtaw boloda.
Nin ye misali dɔw ye, minnu ye mɔgɔ dɔw dɛmɛ k’u ka balocogo yiriwa. Kɛwale dɔw jaabi ka teli, dɔw kuntaala ka jan. Ni mɔgɔw ka bɛnkan ye, aw bɛ se ka fɛn boloda min ka ɲi aw ka sigida ma.
Du bɛɛ ka nakɔ sɛnɛ
Ka dugukolonɔn kɛlɛ walasa dugukolo kana tigɛ ji fɛ
Ka sɛnɛfɛnw falenfalen
San fila o san fila, aw bɛ sɛnɛfɛnw falenfalen walasa ka fanga kura di dugukolo ma, i n’a fɔ shɔ, shɔni, tiga, walima yirinin ni nakɔfɛn wɛrɛw.
Ni aw ye kaba sɛnɛ ɲina,
San wɛrɛ aw bɛ shɔ sɛnɛ.
Aw bɛ jibolisiraw dilan
Aw bɛ jɛgɛmarayɔrɔw dilan
Aw bɛ di dibɔyɔrɔw dilan
Nɔgɔ
Farafinnɔgɔw
Sumanw maracogo ɲuman
Suman maracogo ɲuman k’a tanga ɲinɛw ka tiɲɛni ma.
Bangekɔlɔsi fɛɛrɛw
walasa denbaya kana bonya ani a ka to hɛrɛ kɔnɔ.
Lala hakilina minnu fɔra ka tɛmɛ, olu bɛɛ tɛ se ka bɛn aw ka sigida la. A dɔw bɛ se ka kɛ n’aw sera k’u yɛlɛma ka bɛn n’aw ka taabolow n’aw bolokɔrɔfɛnw ye. Walasa k’a dɔn ko fɛɛrɛ dɔ ka ɲi, a ka fisa mɔgɔ yɛrɛ k’a sifilɛ fɔlɔ.
N’aw bɛna baara kɛ ni hakilina kura ye waati o waati, aw b’a dan hakɛ la fɔlɔ. N’aw y’a daminɛ kɛ ni hakɛ ye, n’a ma ɲɛ, a tiɲɛni tɛna bonya. N’a ɲɛna, mɔgɔw bɛn’a ye ani k’a ladege ka caya.
N’aw ye hakilina kuraw labaara, n’a ma ɲɛ aw bolo, o kana aw fari faga. O yɛrɛ ka kan ka kɛ sababu ye aw ka segin a kan ka yɛlɛma dɔw don a la. A kɛra a fɛn o fɛn ye, mɔgɔ bɛ faamuyali sɔrɔ ko ɲɛni n’a ɲɛbaliya bɛɛ la.
Nin ye hakilina kura dɔ waleyali misali ye. A delila ka fɔ aw ye ko shɔ suguya dɔw ye balo ɲumanba ye, i n’a fɔ soja (sunbalashɔ). Nka, a bɛ se ka sɔn aw ka dugukolo kan wa? Hali n’a sɔnna, mɔgɔw bɛn’a dun wa? N’aw b’a sɛnɛ, aw b’a lajɛ yɔrɔ fitini 2 walima 3 la minnu kɛcogo tɛ kelen ye nɔgɔko ni jiko la. Ni shɔ sɔnna yɔrɔ min na, aw b’a caman sɛnɛ yen. Nka, aw bɛ to k’a lajɛ yɔrɔ wɛrɛw la. Lala, a bɛna laban ka ɲɛ.
Lala, a sɛnɛ senfɛ, aw bɛna yɛlɛma don fɛn caman na, i n’a fɔ dugukolo suguya, nɔgɔ kɛli, ji hakɛ, sumakisɛ suguya.
Nka n’aw bɛ yɛlɛma don kow la, a ka fisa ka yɛlɛma kelen kelen dɔrɔn don a la walasa aw ka se ka taabolo ɲumanw dɔn.
Walasa k’a dɔn ko nɔgɔ nafa ka bon soja ka mɔ na ani ka ji kɛta hakɛ jateminɛ, aw bɛ sumakisɛ suguya kelen sɛnɛ yɔrɔ fitiniw kɔnɔ minnu ka tile n’a ji sɔrɔta bɛɛ ye hakɛ kelen ye. San’aw k’a dan, aw bɛ nɔgɔ kɛ nin cogo la:
Nin misali y’a jira ko nɔgɔ ka baaranɔ ɲɛni bɛ bɔ a hakɛ de la; a caman kɛli bɛ fiɲɛ bila suman na. Nin ye misali dɔrɔn de ye. Aw yɛrɛ ka jateminɛ bɛ se ka bɔ ni jaabi wɛrɛ ye min ni nin tɛ kelen ye. Aw yɛrɛ k’a sifilɛ.
Kɛnɛya baarakɛla ka kan k’a kɛ cogo bɛɛ la ka denmisɛnw ni n’u ka kɛnɛya lakana. Ni denmisɛnni sata dɔgɔyara k’o sababu kɛ aw ye; aw k’a dɔn fana k’o bɛna gɛlɛya lase aw ka sigida ni denmisɛnniw ma don nataw la. Ni mɔgɔ sata dɔgɔyara, o kɔrɔ ko mɔgɔ bɛ caya. Waati nataw la, o bɛ na ni kɔngɔ ye barisa dugukolo bɛ se ka mɔgɔ hakɛ dɔ dɔrɔn de balo.
Dugumɔgɔ cayali bɛ se ka kɔngɔ kɛlɛ waati dɔ kɔnɔ n’u ye dugukolo minɛ ka ɲɛ walasa balo caman ka sɔrɔ. Nka, ni bangebagaw bɛka den caman sɔrɔ, n’o denw fana ye den caman sɔrɔ, don dɔ bɛna se dugukolo walima balo tɛna bɛɛ labɔ tuguni.
Bi denmisɛnw ni lakanani bɛ se ka kɛ olu denw ka saya sababu ye don nataw la. O de bɛna kɛ ni bangebagaw bɛka den caman bange. A kɔlɔsira k’o de bɛka kɛ yɔrɔ caman na bi.
Aw ka baara kun fɔlɔ bɛna kɛ ka bangekɔlɔsi nafa ɲɛfɔ mɔgɔw ye. Nin nafa ka bon kosɛbɛ ka d’a kan, sɛnɛkɛyɔrɔ bɛrɛ tɛ mɔgɔw bolo tuguni u bɛ se k’u ka denbaya balo sɔrɔyɔrɔ min na ka ɲɛ.
Bangekɔlɔsi fɛɛrɛw ɲɛfɔlen don gafe in sigida dɔ la. Aw y’a lajɛ minnu bɛ se ka kɛ aw ka yɔrɔ la ani mɔgɔw bɛ minnu fɛ. Aw y’aw jija ka bangebagaw ni lajiginnimusow kunnafoni bangekɔlɔsi fɛɛrɛw kan.
Tuma caman, mɔgɔw b’aw sɛgɛrɛ kɛnɛyakow la k’a sababu kɛ ko denbaya ka bon. N’aw ye muso ye min ka bange ka teli, a sɛgɛnnen don, jolidɛsɛ b’a la ani nɔnɔ t’a sin na k’a den balo, walima n’aw ye den ye balodɛsɛ bɛ min na, walima aw ye du ye, denmisɛnniw ka ca du min kɔnɔ, se dun t’u ye; aw bɛ bangekɔlɔsi ɲɛfɔ bangebagaw ye. Tuma caman, i b’a sɔrɔ muso dɔ t’a fɛ ka den wɛrɛ sɔrɔ, nka a t’a kuma fɔ abada ni mɔgɔ ma baro k’a fɛ bangekɔlɔsi kan.
Bangekɔlɔsi ye fɛɛrɛ ɲumanba ye, aw bɛ se ka mɔgɔw dɛmɛ ni min ye. Ni mɔgɔw ma sɔn ka furancɛ don denw ni ɲɔgɔn cɛ, o b’a jira ko mɔgɔ sata bɛna caya waati nataw la.
N’aw bɛ mɔgɔw dɛmɛ ka denmisɛn saya kɛlɛ, aw ka kan k’u dɛmɛ fana u kana den caman sɔrɔ, u tɛ se ka minnu fɛɛrɛbɔ, k’u don kalan na ani k’u balo.
Denbaya kana caya ka tɛmɛ dugukolo sɛnɛta kan
Gɛlɛyaw kɛlɛli n’u kunbɛnni kɛɲɛni ɲɔgɔn ma, o ye ka sisan makow ni waati nataw makow kɛɲɛ ɲɔgɔn ma. Kɛnɛya hukumu kɔnɔ, aw ka kan ka mɔgɔw sɛgɛrɛ, ka baara k’u fɛ ani k’u dɛmɛ ka jaabi sɔrɔ u mako gɛlɛnw na. Tuma dɔw la, mɔgɔw bɛ gɛlɛyaw ni banaw nɔgɔyacogo dɔrɔn de ɲɛɲini. O de la, aw ka haminan fɔlɔ ka kan ka kɛ u dɛmɛni ye walasa u ka se k’u yɛrɛ furakɛ.
Nka, aw y’aw hakili to don nataw la. N’aw bɛ sisan makow ɲɛnabɔ, aw bɛ mɔgɔw dɛmɛ walasa u k’u hakili to don nataw la. Aw b’u dɛmɛ u k’a dɔn ko bana ni gɛlɛya caman bɛ se ka kunbɛn, ani k’u yɛrɛ bɛ se ka baara kɛ min b’u tanga.
Nka, aw y’aw kɔlɔsi: Mɔgɔ minnu ka baara ye ka kɛnɛya sabati, u bɛ dantɛmɛ tuma dɔw la. K’u ni to bana nataw kunbɛnni kan, u tɛ sisan banaw n’a gɛlɛyaw jate kosɛbɛ. Fiɲɛ bɛ se ka bila u ni mɔgɔw ka baaraɲɔgɔnya la k’a sababu kɛ u tɛka fɛɛrɛ sɔrɔ u haminankow la. O kosɔn, u bɛ dɛsɛ k’u ka ɲɛsigi baara fanba kɛ.
Banafurakɛ ni banakunbɛn bɛɛ bɛ taa ɲɔgɔn fɛ. Ni kɔn kɛra bana ma, o b’a to a tɛ juguya. N’aw ye mɔgɔw dɛmɛ k’u ka kɛnɛyako gɛlɛyaw dɔn ani k’u furakɛ kabini u daminɛ na, aw bɛ se ka tɔɔrɔ caman bali.
Bana furakɛli joona ye kunbɛnni fɛɛrɛ dɔ ye (wuli tuma dɔn ka fisa ni n sen ka di ye).
N’aw b’a fɛ aw ni mɔgɔw ka kɛ baaraɲɔgɔn ye, aw b’u sɛgɛrɛ. Aw b’aw jija u ka faamuyali sɔrɔ bana kunbɛnni n’a furakɛli nafa kan. O bɛ bɔ mɔgɔw taabolo la ani u ka bana minɛcogo n’a furakɛcogo la. N’aw bɛ k’u dɛmɛ ka faamuyali sɔrɔ, k’u taabolo falen ani ka jateminɛ kɛ u ka banakow la, aw bɛna a ye ko bana kunbɛnni fɛɛrɛw de bɛna matarafa.
N’aw b’a fɛ den banabagatɔ ba k’aw lamɛn, aw man kan k’a fɔ a ye ko banakunbɛn ka fisa ni banafurakɛ ye. Nka, k’aw to den furakɛli la, aw bɛ se k’a jira a la ko banakunbɛn fana nafa ka bon.
Aw b’aw ka baara ɲɛsin banakunbɛn fɛɛrɛw ma, nka aw kana mɔgɔw diyagoya.
N’aw bɛ mɔgɔw furakɛ, aw b’u kalan banakunbɛn fɛɛrɛw la. Misali la, ni muso dɔ n’a den nana ko tumu b’a den kɔnɔ, aw bɛ den furakɛcogo ɲuman ɲɛfɔ a ye. Aw bɛ waati dɔ kɛrɛnkɛrɛn ka tumu sɔrɔcogo ɲɛfɔ den ni ba bɛɛ lajɛlen ye, ani fɛɛrɛ minnu bɛ se ka tigɛ k’i yɛrɛ tanga tumu ma (aw ye sigida Sigida 12 Kɛnɛya sabati fɛɛrɛw: Yɛrɛtangacogo bana caman ma lajɛ). Aw bɛ to ka taa b’u ka so, nka aw kana u jalaki; aw b’u bilasira yɛrɛfurakɛcogo ɲuman na.
Furakɛli waati, aw bɛ banakunbɛn fɛɛrɛw fana ɲɛfɔ.