Sigida 12
Kɛnɛya sabati fɛɛrɛw: Yɛrɛtanga­cogo bana caman ma

Bamananw ko wuli joona ka fisa n sen ka di ye! A ka fisa ka dumuni nafamaw dun ka tɛmɛ kɔnɔbara fali kan. Aw bɛ aw jija kɛnɛya ka sabati aw yɛrɛ fɛ, aw ka sow kɔnɔ, ani aw ka sigidaw la. Ni mɔgɔw tun bɛ sɔn ka denmisɛnniw ka boloci matarafa, o tun bɛna u tanga bana caman ma, minnu lakodɔnnenw don sisan.

Sigida 11, Balo nafama na, an kumana dumuni nafamaw dunni kan. Nin sigida in na, an bɛna kuma saniya ni saniya­matarafa walew ni boloci kan.

Saniya ani bana minnu bɛ sɔrɔ saniya matarafa­baliya fɛ

Saniya nafa ka bon kɛnɛya sabati fɛɛrɛw la, i n’a fɔ nugulabanaw, wololala­banaw, fogon­fogon­labanaw fo ka se fari fan bɛɛ ma, olu sababu ye farikolo ni sizo ani sigida saniya­baliya ye.

Mɔgɔw bɛ nugulabana caman sɔrɔ ɲɔgɔn fɛ minnu sababu ye saniya matarafa­baliya ani nɔgɔtɔya ye. Banakisɛw ni tumuw ni bugunw ani fɛnɲɛnama wɛrɛw bɛ balo nɔgɔmayɔrɔw, mɔgɔ ani bagan banabagatɔw ka banakɔtaaw de la. O banakisɛw bɛ sɔrɔ banakɔtaa fɛ walima ji nɔgɔlen fɛ. Bana minnu bɛ sɔrɔ nin cogow la, olu de filɛ:

• Kɔnɔboli ni tɔgɔtɔgɔnin (olu bɛ sɔrɔ tumuniw ni banakisɛw fɛ)
• Kɔnɔnatumuw (u suguyaw ka ca)
• Sayibilen ni tifoyidi (nɔgɔbana) ani kunfilanitu
• Bana wɛrɛ, i n’a fɔ senfagabana bɛ se ka sɔrɔ nin cogo kelen na

Nin bana ninnu yɛlɛma ka teli.

Misali la, ni tumu bɛ denmisɛnni dɔ kɔnɔ, ni a ma a tɛgɛ ko ni safinɛ ye banakɔtaa kɔfɛ, ni a ye bisikiri di a tɔɲɔgɔn dɔ ma! Tumu ninnu fanw bɛ to a tɛgɛ nɔgɔlen na (tumu ninnu tɛ ye ɲɛ na). O tumu dɔw bɛ to bisikiri la. Ni a tɔɲɔgɔn dɔ ye o bisikiri dun, bana bɛ yɛlɛma o tigi fɛ.

Tile damadɔ kɔfɛ, kɔnɔdimi bɛ a minɛ min bɛ se ka laban kɔnɔboli ma. A ba bɛ se ka a fɔ ko a ye sukaromafɛn dɔ dun min ye kɔnɔdimi bila a la, ka a sɔrɔ a tɔɲɔgɔn de ye bana yɛlɛma a fɛ.

Tuma dɔw la, sokɔnɔ­baganw bɛ kɛ sababu ye ka banakisɛw ni tumuw jɛnsɛn u ka banakɔtaa fɛ, o baganw ye sagaw, lɛw, wuluw, ani shɛw ye. A misali dɔw filɛ:

Tumu bɛ mɔgɔ min kɔnɔ ni a kɔnɔ bolilen don, ni o tigi ye banakɔtaa kɛ so kɔfɛ.

Baganw bɛ taama o banakɔtaa la.

U bɛ don so kɔnɔ ni o nɔgɔ ye u senw na.

So kɔnɔ, ni denmisɛnni dɔ tulonkɛtɔ ye a bolo da baganw tɛmɛyɔrɔw la, o bɛ kɛ sababu ye ka den in bolow nɔgɔ ni a mɔgɔ ɲɔgɔn kɔnɔnɔgɔ ye.

Kɔfɛ den bɛ kasi daminɛ, a ba bɛ a ta.

O kɔ, a ba bɛ dumuni tobi ka sɔrɔ a ma a tɛgɛ ko ni safinɛ ye, o la nɔgɔ bɛ se dumuni ma.

Duden bɛɛ lajɛlen nana sigi ka o dumuni nɔgɔlen dun.

O wolola min na, o filɛ:

Duden bɛɛ banana, kɔnɔboli bɛ u bɛɛ la.

Bana caman bɛ jɛnsɛn nin cogo kelenw de la, hali tumufanw fana.

Ni dudenw tun ye nin waleya ninnu dɔla kelen dɔrɔn matarafa, bana tun tɛna u minɛ:

• Ni cɛ in tun ye a ka banakɔtaa kɛ ɲɛgɛn kɔnɔ
• Ni mɔgɔw tun ye sokɔnɔbaganw bali ka don du kɔnɔ
• Ni mɔgɔw tun ma a to den ka a bolo da baganw tɛmɛyɔrɔw la
• Ni denba tun ye a tɛgɛw ko ni safinɛ ye den ladonnen kɔ ani sani a ka bolo don dumuni na.

Ni kɔnɔboli, kɔnɔnatumuw, walima tumu wɛrɛ cayara dugu min na, o bɛ a jira ko o dugulamɔgɔw ma saniya matarafa. Ni kɔnɔboli ye denmisɛnni caman faga, o bɛ se ka a jira ko dumuni nafama tɛ sɔrɔ yen walima saniya matarafa­baliya don. Walasa ka kɔnɔboli bali ka denmisɛnniw faga, saniya ni dumuni nafama de ye o fɛɛrɛ ɲumanw ye (aw ye sigida Saniya matarafali sariya kunbabaw lajɛ, ani Sigida 11 Balo nafama).

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →