Kɔnɔboli ni farilajidɛsɛ juguman furaw

A mana kɛ kɔnɔboli suguya o suguya ye, kɛnɛyaji de ye a fura nafama ye. Kɛnɛyaji ni dumuniw dɔrɔn bɛ kɔnɔboli caman furakɛ. Balaɲamakɔnɔdimi, tɔgɔtɔgɔnin (min sababu ye banakisɛ walima tumu ye, walima nɔgɔ) walima kunfilanitu la, banakisɛ­fagalanw nafa ka bon o furakɛli la, kɛrɛn­kɛrɛnnenya la ni denmisɛn kɔrɔba walima baliku don.

Balaɲamakɔnɔdimi (Dysenterie)

Metoronidazɔli (métronidazole, gafe ɲɛ Metoronidazɔli, Métronidazole) ye o fura ɲuman ye; aw bɛ o di banabagatɔ ma don o don fo tile 5. Aw bɛ se ka fura dɔ wɛrɛw fana ta i n’a fɔ kinakirini (quinacrine, gafe ɲɛ Kinakirini, Quinacrine), alibɛndazɔli (albendazole, gafe ɲɛ Albɛndazɔli, Albendazole) walima mebɛndazɔli (mebendazole, gafe ɲɛ Mebɛndazɔli, Mébendazole). Lala nin fura kofɔlen ninnu sɔngɔ bɛ se ka nɔgɔya.

Tɔgɔtɔgɔnin min sababu ye banakisɛ ye (Amibes)

Aw bɛ metoronidazɔli ta tile 7 fo ka se tile 10 ma (gafe ɲɛ Metoronidazɔli, Métronidazole). Aw bɛ dilɔkisanidi fana ta (diloxanide, gafe ɲɛ Firoyati de dilokisanidi, Furoate de diloxanide).

Tɔgɔtɔgɔnin juguman

Banakisɛ­fagalan caman tɛ se ka nin kɔnɔboli kofɔlen furakɛ, o la a ka fisa aw ka a dɔn fura minnu ka jugu a ma aw ka sigida la. Aw ka kan ka a ɲini ka a dɔn aw ka sigidala kɛnɛya­baarakɛlaw bɛ fura minnu kofɔ a furakɛli la. Lala aw bɛ se ka anpisilini ta (ampicilline, gafe ɲɛ Kunfinnin ni amɔkisisilini, L’ampicilline et l’amoxicilline) walima kotirimɔkizazɔli (cotrimoxazole, gafe ɲɛ Kotiri (Cotrimoxazole, TMP-SMX) lajɛ, min bɛ a fɔ aw ye dumuni nafama dun walasa ka to kɛnɛya la). Wa fana, fura kofɔlen ninnu tɛ se ka bana kɛnɛya sigida caman na, o la aw ye aw wasa don sɛfitiriyakizɔni na aw ka sigida la (ceftriaxone, gafe ɲɛ Sɛfitiriyakizɔni, Ceftriaxone). Siporofulɔkizasini (ciprofloxacine, gafe ɲɛ Siporofulɔkizasini, Ciprofloxacine) fana ka ɲi balikuw ma, nka aw kana a di denmisɛnw ma. Aw mana kɛ fura sugu o sugu tali la, ni nɔgɔya tɛka don bana na tile 2 kɔfɛ, aw bɛka banakisɛ­fagalan min ta, aw bɛ o falen dɔ wɛrɛ la.

Kunfilanitu (Choléra)

Kunfilanitu bɛ mɔgɔ min na, kɛnɛyajaw bɛ o tigi ni kisi. Aw bɛ to ka jimafɛnw di a tigi ma waati bɛɛ fo ka kɔnɔboli jɔ ani fo ka se farilajidɛsɛ taamasiɲɛw nɔgɔyali ma. A tigi bɔ o bɔ banakɔtaa la, aw bɛ wɛri ɲɛ kelen minfɛn dɔ di a ma. Kɛnɛyajiw minnu dilanna ni malomugu walima kabamugu ye, olu ka fisa a tigi ma kosɛbɛ. Aw bɛ o kɛnɛyajiw dilancogo lajɛ gafe ɲɛ Kɛnɛyaji la. Ni kunfilanitu walima kɔnɔboli juguman don, aw bɛ zɛnkimafɛnw (zinc) fara a ka dumuniw kan. Aw ye gafe ɲɛ Zɛnki tacogo lajɛ.

Banakisɛ­fagalanw tɛ kunfilanitu fura ɲɛnaman ye, wa fana sigida caman na banakisɛ­fagalanw tɛ se ka kunfilanitu furakɛ. Ni aw bɛ a dɔn ko banakisɛ­fagalan bɛ se ka kunfilanitu furakɛ aw ka sigida la, aw bɛ o di aw ka banabagatɔ ma. Ni a tigi ye fɔɔnɔ dabila, aw bɛ banakisɛ­fagalan duntaw di a ma. Banakisɛ­fagalan dɔw bɛ se ka mako ɲɛ bana in furakɛli la, i n’a fɔ dɔkisisikilini (doxycycline), tetarasikilini (tétracycline), kotirimɔkizazɔli (cotrimoxazole), siporofulɔkizasini (ciprofloxacine) ani eritoromisini (érythromycine). Eritoromisini ka fisa musokɔnɔmaw ni denmisɛnniw ma kosɛbɛ. Bolociw bɛ yen minnu bɛ se ka kunfilanitu bali. Ni sigida­mɔgɔw bɛɛ lajɛlen bolocira, o de bɛ bana in bali ka jɛnsɛn. Aw bɛ a ɲini aw ka sigidala kɛnɛya­baarakɛlaw fɛ u ka fura kɛ aw bɛɛ la.

Kɛnɛyaji

Kɛnɛyaji dilancogo ni sumaw walima sukaro ye, o ɲɛfɔlen don gafe ɲɛ Kɛnɛyaji la.

Jamana dɔw la, a dilan sukaro ni a kɔkɔ labɛnnen feereta bɛ sɔrɔ butigiw walima farimasiw ni kɛnɛyasow la. Hali ni o pake kɔnɔta ninnu ka ɲi, ni aw ye a dilan ni aw ka sumaw ni sukaro dɔɔni ye aw ka so, o de ka ɲi kɔnɔbolitɔ ma i n’a fɔ a ɲɛfɔlen don gafe ɲɛ Kɛnɛyaji la cogo min na.

Aw bɛ to ka sin di den kɔnɔbolitɔ ma. Ni a sɔnna dumuni na waati min na aw bɛ o di a ma. Dumuniw ni kɛnɛyaji bɛ farilajidɛsɛ furakɛ ani ka den tanga fangadɔgɔya ma. Zɛnki faralen ninnu kan, o bɛ kɔnɔboli juguman furakɛ joona (aw ye gafe ɲɛ nataw kalan).

Aw ye aw janto nin na: jamana dɔw la kɛnɛyaji suguya caman bɛ feere, minnu dilancogo tɛ kelen ye. Ni aw bɛ kɛnɛyaji dilan, aw ye aw jija ka dilanniji hakɛ dɔn. Ni ji ma a labɔ, o bɛ se ka kɛ faratiba ye.

Nin nafa ka bon: tuma o tuma ni aw bɛ taa ni den ye dɔgɔtɔrɔso la, aw ye aw jija ka jimafɛn caman di a ma, ani fana aw ka kɛnɛyaji dilannen dɔdi a ma sani aw ka bɔ so. Ani aw bɛ se ka kɛnɛyaji dɔ ta aw bolo (ni a kɛra ko fɛn wɛrɛ tɛ yen aw bɛ ji dɔrɔn ta aw bolo) ka to ka o di den ma sira fɛ ani sani furakɛli ka se aw ma. Tuma o tuma ni den ye ji ɲini, aw bɛ kɛnɛyaji in di a ma. Ni den bɛ fɔɔnɔ, aw bɛ kɛnɛyaji dɔ di a ma waati ni waati. Kɛnɛyaji dɔɔni na se ka to a kɔnɔ, o fana bɛ dɔ bɔ fɔɔnɔ na.

Dɛɲɛn wa Zɛnki, Zinc

 

Dɛɲɛn bɛ den kɔnɔbolitɔw kɛnɛyali sennateliya. A ka kan ka ta ni farilafajiw ye ɲɔgɔn fɛ.

A tacogo

Ni denw don, a furakisɛ bɛ mugu-mugu k’a kɛ sinji la walima ji dɔɔni na.

Aw bɛ se k’a “yeeleta duman” sɔrɔ min bɛ yeele ji la teliya la ani nɔgɔya la.

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →