Sigida 24
Sidabana

Banakisɛ don min tɛ se ka ye ɲɛ na ni mikɔrɔsikɔpu tɛ. Sidabana ye bana ye bana min bɛ don dɔɔni dɔɔni banakisɛ sɔrɔlen kɔ. Bi don in na, sidabanakisɛ bɛ diɲɛ fan bɛɛ.

Sidabana bɛ kɛ sababu ye ka fari dɛsɛ ka banaw kɛlɛ. Bana wɛrɛw ka teli ka sidatɔ minɛ joona, i n’a fɔ kɔnɔboli, disidimi, sɔgɔsɔgɔninjɛ walima kansɛri. Bana suguya bɛɛ bɛ se ka sidatɔ faga ka a sababu kɛ fari tɛ se ka bana si kɛlɛ.

Sidabana bɛ sɔrɔ ni sidatɔ joli, a lawaji walima ni a musoyaji donna mɔgɔ wɛrɛ joli la. Sida bɛ sɔrɔ:

Sidatɔ fɛ kafoɲɔgɔnya, o ye sida sɔrɔsira telimanba dɔ ye.

Pikirikɛlan ni lamu walima bolokoliminɛn, ni olu banakisɛ ma faga, o bɛ se ka sidabana yɛlɛma mɔgɔ la.

Den bɛ sidabana sɔrɔ ba fɛ kɔnɔmaya waati, jiginni walima sindi senfɛ. (A ye gafe ɲɛ Sidabana yɛlɛmali den na ba fɛ, o kunbɛncogo lajɛ.)

Sidatɔ joli kɛli mɔgɔ la ka a sɔrɔ a ma sɛgɛsɛgɛ ni sidabanakisɛ tɛ joli la.

Sidabana tɛ sɔrɔ magaɲɔgɔnna gasan fɛ: O la, sika tɛ a la ko mɔgɔw bɛ se ka u tɛgɛ don sidatɔ bolo, ka tulonkɛ a fɛ, ka dumunikɛ a fɛ walima ka baarakɛ fɛ. Sidabana tɛ se ka sɔrɔ dumuni, ji, fɛnɲɛnamaniw, ɲɛgɛnw walima foroba jifilenw fɛ. O la nafa tɛ a la ka banabagatɔ mabɔ mɔgɔ tɔw la. Ni aw ye gafe ɲɛ Sidabanakisɛ tigilamɔgɔ walima sidatɔ ladoncogo ka ladilikanw bato, aw bɛ se ka sidatɔ ladon.

Nin nafa ka bon: Mɔgɔ bɛ se ka sidabana sɔrɔ mɔgɔ fɛ ka a sɔrɔ a yecogo la bana tɛ a la. Sidabanakisɛ bɛ se ka don mɔgɔ joli la ka kalo caman walima san caman kɛ ka a sɔrɔ a bana taamasiɲɛ kunfɔlɔw ma ye, nka o waati kɔnɔ, o tigi bɛ se ka banakisɛ yɛlɛma mɔgɔ wɛrɛ la kafoɲɔgɔnya senfɛ walima pikiribiɲɛ fɛ. Sira kelen min bɛ se ka a to a ka dɔn ko sida tɛ aw la, o de ye jolisɛgɛsɛgɛ ye. Sidabanakisɛ bɛ mɔgɔ min joli la, a bɛ fɔ o ma tubabukan na ko seropozitifu (séropositif).

Sidabanakisɛ taamasiɲɛw

A daminɛ na, bana taamasiɲɛ caman tɛ bange, wa sidabana taamasiɲɛw kɛcogo tɛ kelen ye mɔgɔw la. A ka ca a la bana wɛrɛw de taamasiɲɛw bɛ bange, dimi tɛ minnu na, wa fana u bɛ mɛn senna.

Ni o taamasiɲɛ suguya caman bangera mɔgɔ min na ani ka a bana, o bɛ se ka kɛ sida ye (nka jolisɛgɛsɛgɛ de bɛ se ka a to a ko tiɲɛ ka dɔn):

• A tigi fanga bɛ ban ka taa a fɛ;
• Kɔnɔboli banbali bɛ a tigi minɛ, min bɛ se ka tɛmɛ kalo kan, ani min bɛ to taa ni ka segin na;
• Farigan min bɛ mɛn ka tɛmɛ kalo kan, tuma dɔw la nɛnɛ bɛ a tigi minɛ walina a bɛ wɔsi sufɛ.

Taamasiɲɛ kelen walima a caman bɛ se ka ye mɔgɔ la:

• Sɔgɔsɔgɔ gɛlɛn min ka ca ni kalo kelen ye;
• Dakɔnɔjoli min sababu ye safa ye (aw ye gafe ɲɛ Nɔ walima tomi jɛmanw dakɔnɔna na lajɛ);
• Gɛnɛgɛnɛ bɛ se ka bɔ fari fan bɛɛ (aw ye gafe ɲɛ Joli juguyali taamasiɲɛw lajɛ);
• Fari yɔrɔ dɔw bɛ bilenbilen, nka dimi t’u la;
• Kurukuruw ni joliw, minnu bɛ bonya ka taa a fɛ wa furakɛli tɛ u kɛnɛya, kɛrɛn­kɛrɛnnenya la a minnu bɛ bɔ dogoyɔrɔw ni bobara la;
• A tigi sɛgɛnnen don tuma bɛɛ;
• Sɔgɔsɔgɔninjɛ (aw ye gafe ɲɛ Sɔgɔsɔgɔnijɛ lajɛ) ni fari kalankalanni banbali (kaba, ɲɛ Maɲa) ka teli ka sidatɔ minɛ.

Farafinna a bɛ fɔ sida ma ko fasalibana barisa ni a bana juguyara cogoya dɔ la, banabagatɔ bɛ fasa. Mali la dɔw bɛ sida wele ko siban walima sidan ka sababu kɛ ko sida ye bana kɛnɛyabali ye.

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →