Sigida 24 Sidabana

Musow ni baw ka kɛnɛya

Kɔnɔmaya

A ka kan muso kelen kelen bɛɛ ye ka a ka kɔnɔmaya ni kɔnɔta waati latigɛ.

Kɔnɔmaya tɛ ba ka sidabana juguya, nka gɛlɛyabaw bɛ se ka ye kɔnɔmaya waati ni sidabana bɛ ba la. A bɛ se ka:

Kɔnɔ tiɲɛ (den ni ni tɛ wolo);
Banamisɛnniw sɔrɔ kɔnɔmaya kɔfɛ, bana minnu kɛnɛya man di;
Jigin ka sɔrɔ a waati ma se, walima ka den banabagatɔ wolo.

Nin gɛlɛya bɛɛ dɔnnen kɔ, a ka di muso sidatɔ caman ye ka kɔnɔ ta ani ka den sɔrɔ.

Ni muso b’a fɛ ka kɔnɔ ta, nka a tɛ a dɔn ni sidabana bɛ a kafoɲɔgɔn na, u fila bɛɛ ka kan ka taa dɔgɔtɔrɔso la ka u joli sɛgɛsɛgɛ. Ni u tɛ se ka o kɛ, muso bɛ se ka ni waleya ninnu kɛ walasa ka sidabanakisɛ yɛlɛmali farati dɔgɔya:

Ka kafoɲɔgɔnya kɛ a ka kɔnɔta waatiw la (aw ye gafe ɲɛ Donw jateli fɛɛrɛ lajɛ). Waati tɔw la, a bɛ fugulan nafama don walima ka waleya wɛrɛw kɛ, farati tɛ waleya minnu na.
A kana kafoɲɔgɔnya kɛ abada ni dilannabana yɛlɛmata dɔ taamasiɲɛ bɛ a la

Musokɔnɔma bɛɛ ka kan ka u joli la CD4 sɛgɛsɛgɛ ka bana kɛlɛlanw jateminɛ. Ni CD4 hakɛ ma 350 bɔ, a ka kan ka furakɛli kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ daminɛ, a bɛ fɔ min ma ko “ARV” a yɛrɛ ka kɛnɛya kosɔn. Ni a kɔnɔma don ani sidabana bɛ a la, a ka fisa a ka a janto a yɛrɛ la – ka dumuni dafalenw dun, ka bana tɔw kunbɛn ani ka u furakɛ (i n’a fɔ sumayabana) ani ka a ɲini ka sidabana furakɛ.

Den minnu sɔrɔla k’a sɔrɔ sidabana bɛ u baw la, ni o denw bananenba don kabini u bange waati la, a bɛ se ka kɛ sidabanakise b’u joli la. A’ ka kan ka teliya ka taa ni u ye dɔgɔtɔrɔso la k’u furakɛ.

ARV furakɛli bɛ ba lakana ani ka den ka kɛnɛya sabati.

Den bɛ se ka bana sɔrɔ ka a to denso la, jiginni walima sinji dili senfɛ. Ni furakɛli tɛ, den 3 o den 3, den 1 bɛ sidabana sɔrɔ. Fura kɛrɛnkɛrɛnnenw (ARV) bɛ se ka ba lakana ani ka den ka sidabana sɔrɔli sababu dɔgɔya. Aw bɛ fura ninnu tacogo kunnafoni ɲini kɛnɛyabaarakɛla dɔ fɛ, min ka kalan ɲɛsinnen don den ni ba cɛ sidabana yɛlɛmali ma kɔnɔmaya ni jiginni waati.

Ni sidabana bɛ ba la, den bɛ se ka bana kɛlɛlanw sɔrɔ a fɛ, nka a ma teli ka banakisɛ yɛlɛma a la. Ni sidabanakisɛ sɛgɛsɛgɛli kɛra, a bɛna ye ko a bɛ den na ka da a kan ba ka banakɛlɛlanw bɛ to den joli la fo kalo 18. O kɔfɛ, ba ka banakɛlɛlanw bɛ tunu ka bɔ den joli la, o la, ni sidabanakisɛ ma to joli la, sidabana tɛna ye den na. Yɔrɔ dɔw la, den joli bɛ sɛgɛsɛgɛ ko kura a dɔgɔkun 6 ka a lajɛ ni sidabana tɛ a la.

Jiginni

Den ka bana caman bɛ sɔrɔ jiginni de senfɛ. ARV furaw tali ka kɔn jiginni ɲɛ walima jiginni kɔfɛ, o bɛ se ka ba ni den fila bɛɛ lakana. Bana ka teli ka yɛlɛma ni ji bɛɛ bɔra den kan lɛri 4 ka kɔn jiginni ɲɛ, walima ni muso joginna ani ni joli ni musoyalaji dɔw sera den ma jiginni senfɛ.

Banamisɛnniw bɛ se ka juguya jiginni kɔfɛ ni sidabana bɛ ba la. O la aw ka kan ka taa dɔgɔtɔrɔso la joona.

Sinji dili

Den bɛ se ka sidabana sɔrɔ ba sinji fɛ. A yɛlɛmali ka teli ni bana kɛlen kura don ka ba minɛ walima ni bana juguman don. Waleya dɔw bɛ yen, muso sidatɔw bɛ se ka minnu kɛ walasa bana kana yɛlɛma den fɛ:

Ka ARV furaw ta walasa ka ba ni den lakana (aw ye gafe ɲɛ Sidabanafura lajɛ);
Ni den bɛ sin min, ba ka kan ka a kɛ cogo bɛɛ la a sinnukun kana pɛrɛnpɛrɛn ani ka joli bɔ a la (aw ye gafe ɲɛ Sin nukun pɛrɛnpɛrɛnni walima joli misɛnniw lajɛ). Ni aw ye o taamasiɲɛ dɔ ye aw la, aw bɛ aw jija ka taa dɔgɔtɔrɔso la;
Ni aw ye joli walima safa ye den da kɔnɔ, aw bɛ o furakɛ joona (aw ye gafe ɲɛ Nɔ walima tomi jɛmanw dakɔnɔna na lajɛ);
Aw bɛ nɔnɔ wɛrɛw di den ma, i n’a fɔ dennɔnɔ (nɔnɔmugu min dilannen don denw kama), aw bɛ se ka o kɛ fo waati jan n’aw bɛ se ka saniya matarafa.

Yɔrɔ caman na, kɔnɔboli ni balodɛsɛ ka teli ka denw minɛ ka a sababu kɛ ji nɔgɔlenw ye. Olu farati ka bon den ma ka tɛmɛ sidabana kan u kalo 6 fɔlɔ kɔnɔ. O kosɔn a ka fisa sidatɔ ka sin di a den ma. Kalo 6 kɔfɛ, aw bɛ dumuni wɛrɛw fara sinji kan ani ka den dabɔ a kalo 12 ni a se bɛ aw ye ka a balo ka ɲɛ (aw ye gafe ɲɛ Denmisɛn fitiniw balocogo ɲuman lajɛ). Den dabɔli bɛ se ka mɛn senna tile 3 fo dɔgɔkun 3.

Ka ŋaniya siri den baloli la sinji la

Kɛnɛyabaarakɛla min ka baara ye denyɛrɛniw balocogo ye ani ka banaw kunbɛn, u bɛ minnu sɔrɔ u baw fɛ, o tigi bɛ se ka musokɔnɔma dɛmɛ ka nin jateminɛw kɛ:

Yala sigida la, banamisɛnniw ni kɔnɔbolibana walima balodɛsɛ bɛ denmisɛnniw minɛ ka caya fo ka se u fagali ma wa? Ni o ye tiɲɛ ye, sinji bɛ se ka kɛ o kɛlɛfuraw la ɲuman ye.
Sidabanafura bɛ sɔrɔ sigida la wa? o bɛ a to denba sidatɔ bɛ se ka sin di den ma.
Nɔnɔ walima dennɔnɔ saniyalen nafama bɛ sɔrɔ sigida la wa? Denba mako bɛna jɔ nɔnɔ na kalo 6 kɔnɔ fo ka se kalo 12 ma, o dun musaka ka bon. Aw ka kan ka aw dege den ka dumuni dilancogo ɲuman ni a dili la den ma, o la aw mako bɛna jɔ ji sanuman wulilen ani minɛnw na. Bagan nɔnɔw tɛ se ka den nafa, o kama aw kana u di den ma fo ni aw dɛsɛra. Aw bɛ witamini ni sukaro ani jisanuman fara a kan. Aw bɛna nɔnɔ dicogo min matarafa, aw bɛ o kunnafoni ɲini kɛnɛyabaarakɛla dɔ fɛ walima aw ka gafe ɲɛ Denmisɛn fitiniw balocogo ɲuman lajɛ.

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →