Sindimi (joli, kurumisɛnniw): ka sin di den ma ani k’i janto sinbara la

Denba k’a janto a sinbara la, o ka fisa a n’a den bɛɛ ka kɛnɛya ma. Ni den bangera yɔrɔnin min, a ka d’a ye ka sin min walima k’a nɛmu dɔrɔn, o de la, sin ka kan ka d’a ma. A ka d’a ye fana a ka kɛ mɔgɔ dɔ tɛgɛ kɔnɔ. Aw bɛ den dɛmɛ a ka sin sama, o bɛ sinjisira dayɛlɛ ani ka tonso bɔli teliya. Sinji fɔlɔ dulen don, ani fana a ɲɛ ye nɛrɛmuguma ye. Denyɛrɛni mako bɛ fɛn o fɛn na k’a tanga banaw ma, o bɛɛ bɛ sɔrɔ sinji fɔlɔ la. Witamini caman fana bɛ a la. Sinji fɔlɔ ka ɲi den ma kosɛbɛ kosɛbɛ,

A ka c’a la, ji min bɛ sɔrɔ sin na, o bɛ den bɔ. Ni den ye o min k’o ja, ji wɛrɛ bɛ jigin a la. Ni den m’a min k’a ja, ji caman tɛ jigin a la. Bana mana den bali ka sin min tile dama dɔ kɔfɛ, ba sin bɛ ja. O de kama, ni den seginna k’a bɛ sin min kɔfɛ, a tɛna ji bɛrɛ sɔrɔ a la min b’a bɔ.

Ni den man kɛnɛ, a tɛ se ka sin min kosɛbɛ. A ka fisa ba ka sin caman bisi a bolo la k’a di den ma.

Sin bisicogo bolo la

Aw b’aw tɛgɛ don sin kɔrɔ ka bolokɔni kunbaba d’a kan

k’o kɛ k’a bisi

ka jigin nukunyanfan fɛ

Ni den banna sin na, walasa sin kana fa ka tɛmɛ, aw ka kan k’a bisi. N’o tɛ, a mana fa kojugu, o bɛna ni sindimi ye ka laban ka sinji yɛlɛma ka kɛ nɛ ye. Ni sin fara kojugu, a minni bɛ gɛlɛya den fana ma.

Ni sin samani ka gɛlɛn den bolo, aw b’a bisi k’a d’a ma ni kutu ye walima k’a toni-toni a da kɔnɔ.

Ni muso b’a yɛrɛ koli matarafa, o b’a kɛ sin saniyalen bɛ to. O la, kun t’a la ka sin ko tuma bɛɛ ni den bɛn’a min. Aw kana sin ko ni safinɛ ye. Safinɛ bɛ sin nukun pɛrɛnpɛrɛn ka joli misɛnniw bila a la.

Sin nukun pɛrɛnpɛrɛnni walima joli misɛnniw

Sin joli misɛnniw n’a pɛrɛnpɛrɛnni bɛ sɔrɔ ni den sin mintɔ bɛ sinnukun dɔrɔn sama.

Sin jolimisɛnniw furakɛcogo

Denba kana sin dili dabila den ma hali ni sin samani bɛ digi a la.

Walasa ka jolimisɛnniw bali ka bɔ sin na, den sin mintɔ ka kan ka sin minɛ n’a da ye ka ɲɛ. Aw kana sin sama ka bɔ den fabali da. Aw bɛ sin kelen di den ma fɔlɔ, n’a y’o min k’o ja, aw bɛ tɔkelen dɔ in fana d’a ma.

Ni joli bɛ sin kelen dɔrɔn de la, joli tɛ min na, aw bɛ fɔlɔ k’o d’a ma, o kɔ, aw bɛ jolima in d’a ma. Ni den tilala sin min na, aw bɛ sindimitɔ in bisi k’o nɔnɔ mu sin nukun na. O bɛ jolimisɛnniw kɛnɛya. Aw b’a to fiɲɛ k’a ja fɔlɔ san’aw k’a datugu. Ni joli walima nɛ caman bɛ bɔ sinnukun na, aw bɛ to k’a bisi k’a nɔnɔ bɔ fo ka se a kɛnɛyali ma.

Sindimi

Sindimi sababu bɛ se ka kɛ sinnukun jolimisɛnniw ye walima n’a fara kojugu k’a gɛlɛya. Ni den bɛ sin min ka caya, ba fana bɛ jimafɛn caman min ani k’a da k’a lafiɲɛ, a ka c’a la, dimi bɛ ban pewu tile kelen walima tile fila. Banakisɛ­fagalan kɛ kun tɛ sindimi na, nka aw bɛ nin kunnafoni nɔkanta kalan.

Sindimi juguman

Sin nukunna jolimisɛnniw bɛ se ka laban sindimi juguman ma fo ka se nɛ tali ma.

Taamasiɲɛw:

• Sin fan dɔ bɛ funu k’a bilen. A bɛ kalaya fana ka mɔgɔ dimi;
• Farigan ni nɛnɛ bɛ k’a tigi la;
• Gɛnɛgɛnɛ bɛ sigi kama kɔrɔ; tuma dɔw a bɛ funu ka dimi k’a la.
• Funu bɛ ci k’a nɛ bɔ tuma dɔw la. A ka teli ka kɛ sin-di dɔgɔkun fɔlɔ walima a kalo fɔlɔ la.

A furakɛcogo:

• Aw bɛ to ka sin di den ma. Bana bɛ sin min na, aw b’a di den ma fɔlɔ.
• Aw bɛ to k’aw lafiɲɛ ka ɲɛ ani ka jimafɛn caman min.
• Miniti 15 sani ka sin di den man, aw bɛ fini dɔ su ji kalan na k’o d’a kan. Walasa ka dimi mada, aw bɛ fini dɔ su ji suma na (gilasiji) k’o da sin kan.
• Aw bɛ banakisɛfagalan ta. Dikulɔkisisilini, dicloxacilline ye sindimi fura ɲumanba ye. Aw ye dikulɔkisisilini kisɛ dunta miligaramu 500 ta, siɲɛ 4 don o don tile 7 kɔnɔ. Ni a tɛ aw bolo, aw bɛ se ka eritoromisini, érythromycine ta walima kotiri, cotrimoxazole.
• Aw bɛ asetaminofɛni, acétaminophène ta ka dimi mada.
• Ni den bɛka sindimitɔ min, aw b’o bisi dɔɔni dɔɔni ka d’a ma.
• Nin fura ninnu bɛɛ kɛlen kɔfɛ, ni fɛn ma bɔ dimi na, aw bɛ se ka taa dɔgɔtɔrɔ dɔ sɛgɛrɛ.

Sindimi kunbɛncogo

• Aw y’a to sinbara fila ni tɛgɛ fila saniyalen ka kɛ tuma bɛɛ.
• Sin dili kɔfɛ den ma, aw ka kan ka sin nukun ko ni ji sanuman ye (ji wɔlɔkɔlen kanunen don). Ni sinbaraw jara, aw bɛ tulu dɔɔni mu u nukun na (tobilikɛtulu dɔ).
• Aw b’aw janto sin nukun na, a kana pɛrɛnpɛrɛn i n’a fɔ a ɲɛfɔra cogo min ka tɛmɛ. Aw kana sɔn fana sin ka fa k’a damatɛmɛ.

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →