Sigida 2 Bana minnu dɔn man di ka bɔ ɲɔgɔn na
Walasa ka o banaw kunbɛn walima ka u furakɛ ka ɲɛ, a ka fisa ka bana ninnu sidɔn ka bɔ ɲɔgɔnna.
Walasa ka bana sugu ninnu kunbɛn walima ka u furakɛ ka ɲɛ, a nafa ka bon i ka u dɔn ka bɔ ɲɔgɔn na.
Nin ja ninnu bɛ farikalaya hakɛ jira ka bɛn ni banaw kelenkelenna ta ye. Nin futenisumanan kɔnɔji bɛ banabagatɔ fari kalaya hakɛ jira.
A bɛ daminɛ ni fangadɔgɔya ye, nɛnɛ ani farigan. Farigan bɛ to ka taa ka segin tile damadɔw kɔnɔ, yɛrɛyɛrɛli (farigannɛnɛ) bɛ don a sen kɔrɔ ni a fari kalaya bɛ yɛlɛn ka taa, wɔsili bɛ don a sen kɔrɔ ni a fari bɛ kalaya ka suma. O kɔ, a fari bɛ to ka kalaya waati damadɔ kɔnɔ tile 2 walima tile 3 o 3. Don tɔw la, a tigi bɛ se ka a yɛrɛ sɔrɔ dɔɔni dɔɔni.
Sumaya farigan kɛcogo
Tiri ninnu bɛ fari kalaya yɛlɛnni ni a jiginni jira.
Bana kuntaala (tile hakɛ la).
Tifoyidi farigan kɛcogo
Farigan bɛ juguya ka taa don o don.
Bana kuntaala (tile hakɛ la)
A bɛ daminɛ murafarigan cogo la.
Don o don dɔ bɛ fara farigan hakɛ kan, dusukun tantanni bɛ sumaya, kɔnɔ bɛ boli, farilajidɛsɛ bɛ na, banabagatɔ bɛ kɛ i n’a fɔ fɛn nitan ani a bɛ to ka yɛrɛyɛrɛ (ɲɛ Tifoyidi (Nɔgɔbana) lajɛ). A tigilamɔgɔ ka bana ka jugu.
Nin bana in ni tifoyidi bɔlen don. Kurukuruniw bɛ bɔ banabagatɔ la i n’a fɔ ɲɔnin cogo (sigida Ɲɔninsa).
Biɲɛdimi – a farigan kɛcogo
A ka ca a la, fariganba tɛ a la
A ka ca a la, farigan bɛ ban ni ɲɛkisɛw jɛmanyɔrɔ kɛra nɛrɛ ye.
Bana kuntaala (tile hakɛ la)
A nugu bɛ siri, dusukunɲugun bɛ a minɛ; a ɲɛw ni a fari bɛ kɛ nɛrɛ ye, a sugunɛ bɛ bilen i n’a fɔ kokakolaji; banakɔtaa ɲɛ bɛ jɛya. Tuma dɔw la a tigi biɲɛ bɛ funun ka dimi kɛ a la. Farigan dɔɔni bɛ kɛ a la ani fangadɔgɔya bɛ kɛ a sen kɔrɔ kosɛbɛ (sɛbɛn ɲɛ Biɲɛdimi).
Galakanɔrɔ – a farigan bɛ cogo min na
Bana kuntaala (tile hakɛ la)
Sɔgɔsɔgɔ sen bɛ a la, ka kaari binkɛnɛma kɛ o sen kɔrɔ walima ka o ɲɛ fin dɔɔni. Farigan bɛ yɛlɛn teliya la. Ninakili bɛ yɛlɛn, ka to ka tigɛtigɛ ka filekan kɛ a la tuma dɔw la. Disidimi bɛ se ka kɛ a sen kɔrɔ. A tigilamɔgɔ ka bana ka jugu (ɲɛ Galakanɔrɔ (fogonfogonnabana) lajɛ).
Kolocifarigan – a bana bɛ cogo min na
A daminɛ na: farigan ni ngɔɔnɔdimi b’a sen k ɔrɔ
Tile 10 walima 15 kɔ fɛ, farigan ni kurutuguda kolocibana taamasiɲɛ wɛrɛw bɛ na ɲɔgɔn fɛ.
Bana kuntaala (tile hakɛ la)
Kolocibana ka ca den fitiniw ni denmisɛnniw de la. A tigi kolotugudaw bɛ a dimi. Farigan juguman bɛ kɛ a la. Farigan ka teli ka na mimi kɔ fɛ. A tigi disi bɛ se ka a dimi, a ninakili bɛ degun. Walima a senw ni a bolow bɛ lamaga a sago tɛ min na (sɛbɛn ɲɛ Kolocifarigan).
Nɔnɔkɛnɛfarigan – a farigan kɛcogo
Yɛlɛn ka jigin farigan don. A bɛ yɛlɛn wula fɛ ni ka jigin su fɛ.
Bana kuntaala (dɔgɔkun hakɛ)
A bɛ daminɛ dɔɔni dɔɔni ni sɛgɛn ye, kungolodimi ani kololadimi. A tigi fari bɛ kalaya, a bɛ wɔsi ka caya sufɛ. Farigan bɛ to ka taa ka segin tile damadɔw kɔnɔ. O bɛ se ka to sen na fo kalo walima san caman (Nɔnɔkɛnɛbana, la brucellose).
A farigan bɛ daminɛ jiginni tɛmɛnen kɔ tile fɔlɔ walima a tile filanan. A daminɛ na, ni farigan dɔɔni bɛ kɛ a la, ka farigan juguman tugu o la, ka ji jɛman kasa goman kɛ a sen kɔrɔ. Dimi bɛ kɛ a sen kɔrɔ ani basibɔn tuma dɔw la (sigida Denba ka kɛnɛya jiginni kɔfɛ).
Jubaatɔfarigan– a bɛ kɛ cogo min na
Tile hakɛ jiginni kɔ fɛ
Ale bɛ daminɛ ni farigan dɔɔni ye
Farigan bɛ se ka juguya ni bana bɛ ka juguya ka taa a fɛ
Nin bana ninnu fɛn o fɛn bɛ wele ko “farigan”, olu bɛɛ bɛ se ka kɛ bana jugu ye. Bana dɔw bɛ yen u ni minnu bɔlen don nka minnu yeli man teli. Misali la, farigan min kuntaala ye kalo kelen sɔrɔ walima sufɛwɔsiliba, o bɛ se ka kɛ sida ye (ɲɛ Sigida 24 Sidabana). A nafa ka bon aw ka taa dɔgɔtɔrɔ sɛgɛrɛ joona.