Surɔfiyen ni ɲɛ jali (Hypovitaminose A)
Nin ɲɛdimi in ka ca denmisɛnw na minnu si bɛ daminɛ san 1 na fo san 5. A bana in bɛ sɔrɔ ni witamini A ma ka dumunikɛtaw labɔ. Ni bana in ma ye joona ka a furakɛ, a bɛ se ka denmisɛn kɛ fiyentɔ ye.
A taamasiɲɛw:
- A daminɛ na den tɛ se ka yelikɛ sufɛ, o bɛ wele surɔfiyen. A tɛ se ka yelikɛ dibi la.
- Ni a mɛnna, a ɲɛw bɛ ja (o bɛ fɔ tubabukan na: xérosis). Ɲɛ jɛman yɔrɔ bɛ a daminɛ ka fin.
- Kurukuru fitini dɔw bɛ se ka bɔ mɔgɔ ɲɛkisɛ kan.
- Ni bana bɛ juguya, ɲɛ finmanni bɛ ja a tɛ manamana, wo fitini dɔw bɛ se ka bɔ ɲɛ kan.
- O kɔfɛ ɲɛ finmanni bɛ magaya, ka funu, fo ka se cili ma. A ka ca a la, dimi tɛ kɛ a la. Ɲɛ jolima o, a jolifɔnma o, walima fiɲɛ wɛrɛw bɛ se ka mɔgɔ fiyen.
- Waati dɔw la, ɲɛjali bɛ daminɛ walima ka juguya denmisɛn na, ni o ye a sɔrɔ bana wɛrɛ bɛ a tigi la i n’a fɔ kɔnɔboli, keteketeni, walima sɔgɔsɔgɔninjɛ.
- Aw ye denmisɛnw ɲɛ lajɛ bana bɛ minnu na walima minnu fanga ka dɔgɔn. Aw ye u ɲɛ lajɛ ni witamini A ntanya tɛ u la.
Bana kunbɛnni ni a furakɛli:
An bɛ se ka an tanga ɲɛ jali ma, ni an bɛ to ka dumuniw kɛ witamini A bɛ dumuni minnu na.
Aw ye ni waleya ninnu matarafa:
- Ni aw bɛ se, aw ye sin di denw ma fo ka u se san 2 ma.
- Ni den ye kalo 6 sɔrɔ, aw bɛ dumuniw di a ma witamini A bɛ minnu na, i n’a fɔ nakɔfɛn minnu bulu ye binkɛnɛma ye, epinari bɛ o la; ani yiriden minnu ɲɛ ye nɛrɛmuguman ye i n’a fɔ lenburuba, manje, mangoro, ani je. Nɔnɔ, shɛfan, ani biɲɛ fana ye dumuniw ye witamini A bɛ minnu na. Witamini A caman bɛ ntentulu la. Hali ni aw tɛ ntentulu dun, aw bɛ wɛri tilancɛ ntentulu fara an ka tobilikɛ tulu litiri 1 kan.
- Ni aw tɛ nin dumuniw ninnu sɔrɔ, walima ni den min bɛ surɔfiyen walima ɲɛja taamasiɲɛ dɔw jira, aw bɛ witamini A 200.000 furakisɛ di a ma (eretinɔli miligaramu 60, furakisɛ walima a furaji (siro) di a tigi ma, siɲɛ 1 kalo 6 o kalo 6 (sɛbɛn ɲɛ Witamini A, yelidiyalan (Vitamine A): Ka suranfiyen ni ɲɛkilitara kunbɛn). Aw bɛ a kisɛ 100.000 hakɛ di denw ma minnu tɛ san 1 bɔ.
- Ni a bana ka gɛlɛn aw ye witamini A 200.000 siro di den ma tile fɔlɔ ni a filanan ani tile 14 kɔfɛ. Den minnu tɛ san 1 bɔ, olu bɛ se ka nin fura kofɔlen in tilancɛ ta (100.000 U).
- Ɲɛja ka ca sigida minnu na, aw ye witamini A 25.000 di muso kɔnɔma na siɲɛ kelen dɔgɔkun o dɔgɔkun, dɔgɔkun 12 kɔnɔ, fo ka se jiginni.
Aw ye aw hakili to a la: ni witamini A cayara mɔgɔ farila o ye pɔsɔnni ye. Aw kana a dita caya ka tɛmɛ hakɛ kofɔlen kan.
Ni den ka ɲɛdimi ka jugu kosɛbɛ, ka a ɲɛyeelendonda ɲɛ yɛlɛma, ka a funu walima ka womisɛnniw kɛ a sanfɛ, aw ye dɔgɔtɔrɔ dɔ ka dɛmɛ ɲini. Den ɲɛ ka kan ka furakɛ, wa o yɔrɔ bɛɛ la witamini A ka kan ka di a ma, a ka fisa witamini A 100.000 pikiri ka kɛ a sogobu fɛ.
Nakɔfɛn kɛnɛ minnu bulu ye binkɛnɛma ye, yiriden ani nakɔfɛn minnu den ye nɛrɛmugu ye, olu dunni bɛ den ɲɛ tanga fiyen ma.
📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →
