Sigida 7 Banakisɛ­fagalanw

Sigida 7
Banakisɛ­fagalanw ye mun ye
ani u bɛ ta cogodi?

Ni banakisɛ­fagalanw kɛra u kɛcogo ɲuman na, u bɛ kɛ fura nafamaw ye. U bɛ banamisɛnniw ni banagɛlɛn dɔw kɛlɛ minnu bɛ sɔrɔ banakisɛw fɛ. Banakisɛ­fagalan minnu kodɔnnen don, olu filɛ: penisilini (pénicilline), tetarasikilini (tétracycline), sitɛrɛpitɔmisini (stréptomycine), kuloranfenikɔli (chloramphénicol) ani silifonamidi (sulfonamides).

Banakisɛ­fagalanw tɛ kɛ ka bana bɛɛ furakɛ. Farati bɛ u kelen kelen bɛɛ tali la, nka a dɔw farati ka bon ka tɛmɛ dɔw kan. Ni an bɛ banakisɛ­fagalanw kɛ ka an furakɛ, an ka kan ka an janto u tacogo la.

Banakisɛ­fagalanw lakodɔnnenw don u tɔgɔw ni u suguyaw fɛ, nka u caman bɛ nin kulu kofɔlen ninnu na. Nin gafe in kɔnɔ, an bɛna kuma banakisɛ­fagalan minnu kan olu de filɛ:

Banakisɛ­fagalanw suguyaw Suguya minnu lakodɔnnenw don Sɛbɛn ɲɛ
Penisilini
(Les Pénicillines)
Ɔsipɛni (Ospen), Bipeni (Bipéni), Ɛkisitansilini (Extencilline) Pikirimuguw (penisilini, pénicilline)
Anpisilini* (Ampicilline*) Totapɛni (Totapen), Pɛnbiritini (Penbritine) Kunfinnin ni amɔkisisilini (ampicilline et amoxicilline)
Tetarasikilini (Tétracycline) Hɛkisasilini (Hexacycline), Shimosikilini (Chymocycline) Tetarasikiliniw, Tétracycline
Silifamidi (Les sulfamides): Kotirimɔkizazɔli (Cotrimoxazole) Silitirɛni (Sultirène), Gantiriyowani (Gantrioine), Bakitirimu (Bactrim) Silifonamidi, Sulfamidés
Sitɛrɛpitɔmisini (Stréptomycine) Inisilini (Unicilline), Panotirilini (Panotrilline) Sitɛrɛpitɔmisini, Stréptomycine
Kuloranfenikɔli (Chloramphénicol) Tifomisini (Tifomycine) Kuloranfenikɔli, chloramphénicole
Eritoromisini (Érythromycine) Abotisini (Abboticine), Poropiyosini (Propiocine) Eritoromisini, Érythromycine
Sefalosiporɛn (Les céphalosporines) Kefilɛkisi (Keflex) Sefalɔsiporiniw, Cephalosporines

*An ka a dɔn ko anpisilini (ampicilline) ye penisilini (pénicilline) suguya dɔ ye min ka jugu banakisɛw ma ka tɛmɛ fura tɔw kan.

image

Ni banakisɛ­fagalan bɛ aw bolo, aw dun tɛ a dɔn banakisɛ­fagalan suguya min don, aw ka kan ka sɛbɛnni fitiniw kalan minnu bɛ a tɔgɔ duguma fura foroko kan. Misali la, fura min tɔgɔ Parakisini (Paraxin), aw bɛna a sɛbɛnnen ye a duguma “kuloranfenikɔli (chloramphénicol)”, o ye penisilini (pénicilline) suguya dɔ ye.

Aw bɛ kuloranfenikɔli (chloramphénicol) ɲini Sigida 25 Gafe in kɔnɔ fura kofɔlenw tacogo yɔrɔw la (sɛbɛn ɲɛ Kuloranfenikɔli, chloramphénicole). Aw bɛna a kɔlɔsi ko fura in bɛ kɛ ka banagɛlɛnw de furakɛ i n’a fɔ tifoyidi, aw bɛna a ye kɛrɛn­kɛrɛnnenya la ko faratiba bɛ fura in dili la denyɛrɛni ma.

Aw kana banakisɛ­fagalan kɛ ka aw yɛrɛ furakɛ abada ka a sɔrɔ aw tɛ a suguya ni a ɲɛci dɔn, barisa kɔlɔlɔ bɛ u tali la.

Banakisɛ­fagalan ninnu takun, u tali kɔlɔlɔw ni u tacogo ɲɛfɔlen don gafe in laban na. Fura ninnu tɔgɔ bɛ sarada kelen kelen ka kɛ siginidenw ye, aw bɛ u ɲini o Sigida 25 la (sɛbɛn ɲɛ Furaw tɔgɔ).

Banakisɛ­fagalanw tali sariyaw

  1. Ni aw tɛ banakisɛ­fagalan min tacogo ni a ɲɛci dɔn, aw kana aw furakɛ ni o ye abada.
  2. Bana min bɛ aw la, aw ye o kɛlɛfura dɔrɔn kɛ (aw ye aw ka bana suguya ɲini ka a dɔn gafe in kɔnɔ).
  3. Sani aw ka banakisɛ­fagalan ta, aw ka kan ka a tali kɔlɔlɔw ni a tacogo ɲini gafe in laban na.
  4. Ni banakisɛ­fagalan tacogo ɲɛfɔra aw ye, aw kana tɛmɛ hakɛ kofɔlen kan abada. Fura tata hakɛ bɛ sɔrɔ bana suguya, banabagatɔ si ni a girinya hakɛ de la.
  5. Ni fura suguya kelen pikiri ni a furakisɛ jirala aw la, aw bɛ furakisɛ ta ka caya.
  6. Ni banakisɛ­fagalan dira aw ma, aw ye a ta fo aw ka bana ka kɛnɛya, walima aw ye a ta fo tile fila bana funteni bannen kɔ walima taamasiɲɛw dɔw tununen kɔ (bana dɔw bɛ furakɛli kuntaalajan laɲini banabagatɔ wulilen kɔ). Ladilikanw minnu fɔra aw ye banaw kelen kelen bɛɛ kan, aw ye olu bato.
  7. Ni banakisɛ­fagalan ye ŋɛɲɛ bila aw la, walima ka aw fari biritin, walima ka gɛlɛya wɛrɛ lase aw ma, aw ye o fura tali jɔ o yɔrɔnin bɛɛ la wa aw kana o fura ta tuguni abada (aw ye sɛbɛn ɲɛ Farikolo tanabanaw: a hakɛlama walima a juguman lajɛ).
  8. Aw ye banakisɛ­fagalan ta ni ɲɛci bɛ a la. Ni banakisɛ­fagalan tali dan tɛmɛna, u tɛ mako ɲɛ tuguni.

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →