Sigida 11 Balo nafama
Fasani. Aw ka kan ka dumuni dafalen di denw ma a dicogo ɲuman na. An ka kan ka dumuniw dun sumakisɛ bɛ minnu na i n’a fɔ (malo, ɲɔ, ni a ɲɔgɔnnaw) ka o fara kolosinsin dumuniw kan: tiga, shɔ, nɔnɔ, jɛgɛ jalan, ni a se bɛ aw ye sogo, shɛfan ni jɛgɛ. Nin dumuni ninnu ka kan ka tobi ni an ka tobikɛtulu ye a tentulu dɔɔni fara a kan ni o dɔ bɛ aw bolo. Aw bɛ a kɛ dɔɔni dɔɔni: a daminɛ na seri ji bɛ janya, o kɔ aw bɛ a girinya dɔɔni dɔɔni ka taa a fɛ.
Serebana. Ale furakɛli ka gɛlɛn tɛmɛ fasani kan, a bɛ den minnu na, ko tɛ kun u la. Dumuni nege fana tɛ u minɛ; o la, aw ka kan ka u wajibiya ka dumuni di u ma.
Walasa ka o kɛ, an ka kan ka a daminɛ ni dumuni jimaw ye ka sɔrɔ ka dumuni dulenw di o kɔfɛ. A daminɛ na u mako bɛ kolosinsindumuniw dɔrɔn de la. An bɛ fɛnɛ sukaroma di a ma. An bɛ kolosinsindumuni di a ma min yɛlɛma ka di. A bɛ sɔrɔ faramasiw la. Misali la, an bɛ ipɛriporotidini (hyperprotidine) kafeminkutu ɲɛ 1 kɛ nɔnɔ na ka o di den ma ka bɛn a girinya hakɛ ma tile o tile.
Ni o tɛ an bolo, an bɛ se ka shɛfan kelen di den ma tile kɔnɔ ka fara nɔnɔ kan, jɛgɛmuguma, walima dumuni wɛrɛw minnu witamini ka ca i n’a fɔ kolosinsinnan ɲuman nka o bɛɛ la a kɛnɛyali bɛ sumaya.
Aw kana sumakisɛ fosi di den ma ka sɔrɔ funu ma jigin.
O kɔ an bɛ dumuni suguya wɛrɛw di a ma kolosinsinnan bɛ minnu na. Aw kana sika ka nɔnɔ di a ma hali ni a kɔnɔ bolilen don ka da a kan kɔnɔboli in ye balodɛsɛ kɔlɔlɔ ye, kɔnɔboli bɛ jɔ ni balodɛsɛ furakɛra. An bɛ se fana ka nɔnɔ kɛnɛ in falen kumun na.
Nin den ninnu mako bɛ sɛgɛ dɔɔni na fana (chlorure de potassium). A furakisɛma walima a sirojima bɛ sɔrɔ. Fura hakɛ bɛ bɔ kɔnɔboli juguya hakɛ de la (ka a daminɛ garamu 0,1 la ka taa garamu 0,3 la kilogaramu o kilogaramu don o don). Aw bɛ sɛgɛ den ma dumunikɛ waati ani ka tɛmɛ ni a dili ye fo funu ka jigin.
Ni aw tɛ sɛgɛ furakisɛlama sɔrɔ, aw bɛ se ka dumuniw fara a kan witamini bɛ minnu na i n’a fɔ tiga, ni namasa.
Aw bɛ den ninnu mɔcogo jateminɛ ni u peseli ye don o don, aw kana jɔrɔ hali ni u ma fanga sɔrɔ a daminɛ na. O sababu ye funu jiginni ye. Ni olu tununa dɔrɔn, a ka kan ka fanga sɔrɔli daminɛ i n’a fɔ den minnu furakɛra ka bɔ fasani na.
A mana kɛ cogo o cogo, fasani o serebana o, aw ka kan ka ni wale nata ninnu kɛ: