An ka kan ka dumunifɛn minnu ye ka u to yen

Mɔgɔ caman hakili la ko dumunifɛn dɔw bɛ gɛlɛya lase u ma, walima u man kan ka olu dun ni u man kɛnɛ. O mɔgɔw hakili la ko u man kan ka dumuni kalaman dun ni funteni bɛ u ka bana senkɔrɔ ani u man kan ka dumuni sumalen dun ni nɛnɛ bɛ u ka bana senkɔrɔ. U hakili la fana ko jibaatɔ man kan ka dumuni bɛɛ dun. O ko dɔw ye tiɲɛ ye, nka a dɔ bɛ na ni tiɲɛni ye. A ka c’a la, mɔgɔw bɛ dumuni minnu to yen ni u man kɛnɛ, u farikolo mako bɛ o dumuniw yɛrɛ de la walasa u ka kɛnɛya.

Banabagatɔ farikolo mako bɛ dumuni nafamaw la ka tɛmɛ mɔgɔ kɛnɛman kan. Ni mɔgɔ man kɛnɛ, aw man kan ka dumuniw di a ma, dumuni minnu bɛ gɛlɛya lase a ma; aw bɛ dumuniw di a ma, dumuni minnu bɛ a dɛmɛ ka kɛnɛya—misali la: jiridenw, nakɔfɛnw, nɔnɔ, sogo, shɛfanw ni jɛgɛ.

A ka ca a la:

Dumuni minnu ka ɲi an kɛnɛma ma, o dumuni kelenw de ka ɲi an banabagatɔ ma.

O cogo kelen na, dumunifɛn minnu bɛ an kɛnɛma kɛlɛ, olu bɛ an ka bana yɛrɛ juguya. Aw bɛ olu ye ka u to yen.

dɔlɔw

Sira

dumunitulumaw

foronto caman

sukaro caman ni sukaromafɛnw

kafe caman

• Dɔlɔ bɛ biɲɛdimi, furudimi ni fasadimi bila mɔgɔ la walima ka u juguya. A bɛ na ni gɛlɛya ye mɔgɔw ni ɲɔgɔn cɛ fana.
• Sigarɛtimin bɛ se ka sɔgɔsɔgɔ basigilen, walima kansɛri ni gɛlɛya wɛrɛw lase mɔgɔ ma (aw ye sɛbɛn ɲɛ Sɔgɔsɔgɔ lajɛ). Sigarɛtimin bɛ kɔlɔlɔ lase mɔgɔ ma, fogonfogonlabana bɛ mɔgɔ minnu na, i n’a fɔ sɔgɔsɔgɔninjɛ, sisan ani disidimi, ani musokɔnɔmaw fana. Sigarɛtimin bɛ na ni musaka caman bɔ ye.
• Dumunitulumaw, najini farinmanbaw dunni, walima kafe minko jugu bɛ se ka furudimi bila mɔgɔ la, walima ka gɛlɛya wɛrɛ lase furu ma.
• Sukaro caman dun bɛ dumunikɛbaliya ni sumu bila mɔgɔ la; a bɛ se ka dusukundimi ni sukarodunbana fana sababuya. Nka a dɔɔni dunni bɛ fanga di banabagatɔ ma, ani balodɛsɛ bɛ denmisɛn minnu na.

Bana dɔw la, dumuni dɔw man kan ka dun. Misali la, tansiyɔn ni dusukunnabana bɛ mɔgɔ minnu na, walima minnu sen fununen don, olu man kan ka kɔkɔ caman dun. Kɔkɔ caman dun man ɲi mɔgɔsi ma. Furudimitɔw ni sukarodunbanabagatɔw fana ka kan ka dumuni kɛrɛn­kɛrɛnnenw dun.

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →