Sukaro hakɛ ka dɔgɔn mɔgɔ min joli la, o tigi bɛ kɛ i n’a fɔ a sulen don, o bɛ se ka jateminɛ ka kɛ fɛn ye min ka kan ka furakɛ fɔlɔ.
Sigida 10 Furakɛli kunfɔlɔ
Sukarodunbana ye bana ye min bɛ farikolo fanga dɔgɔya ka a dɛsɛ ka dumuniw sukaro bɔ mɔgɔ fari la. Sukarodunbana bɛ mɔgɔ min na, o tigi bɛ se ka bala ka bana ni a ka dumuni dunta sukaro cayara walima ni a dɔgɔyara. Sukaro dunbana ka ca mɔgɔ farikolotigiw de la, nka a bɛ se ka mɔgɔ bɛɛ minɛ. Ni aw bɛ a fɛ ka fɛn caman wɛrɛ dɔn jabɛti kan, aw ye sɛbɛn ɲɛ Sukarodunbana (jabɛtibana) lajɛ.
Ni aw bɛ mɔgɔ dɔ dɔn min ka bana sababu ye sukakarodunbana ye nka aw dalen tɛ a la ni a sɔrɔ la jolila sukaro caya walima a dɔgɔya fɛ, aw bɛ a furakɛ i n’a fɔ sukaro dɔgɔya don ani ka taa ni a tigi ye dɔgɔtɔrɔso la.
Mɔgɔ dɔ jolila sukaro hakɛ bɛ se ka dɔgɔya ni o ye a sɔrɔ a bɛka fura ta min tɔgɔ ɛnsulini (insuline) walima sukarodunbana fura wɛrɛ, ani ni a ka fura tata hakɛ ka ca, a tɛ dumuni kɛ ka ɲɛ, a bɛ fangalabaara baaraw kɛ kojugu, ni a bɛ mɛn ka a sɔrɔ a ma dumuni kɛ walima ni a bɛ dɔlɔ min.
Sukaro hakɛ ka dɔgɔn mɔgɔ min joli la, kirinni, hakiliɲagami, jatigɛ walima ninakilidegun bɛ se ka o tigi minɛ. A bɛ se ka wɔsi walima ka yɛrɛyɛrɛ. Ni o kɛra, a tigi ka kan ka dumuni kɛ. Ni a ma dumuni kɛ, bana bɛ juguya, ani a bɛ taamasiɲɛ gɛlɛn wɛrɛw jira:
Sukaro hakɛ ka dɔgɔn mɔgɔ min joli la, o tigi bɛ kɛ i n’a fɔ a sulen don, o bɛ se ka jateminɛ ka kɛ fɛn ye min ka kan ka furakɛ fɔlɔ.
Ni a tigi tɛ a yɛrɛ kalama, aw bɛ sukaro di a ma joona i n’a fɔ jiridennɔnɔ, buwasɔn, bɔnbɔn walima aw bɛ sukaro caman kɛ ji la, ka o di a ma, olu bɛɛ bɛ a dɛmɛ. A ka kan ka dumuni caman dun fana waati kunkuruni o kɔfɛ. Ni a ma ɲɛmatigɛ, ka nɔgɔya don bana na, miniti 15 sukaromafɛnw minnen kɔfɛ, aw bɛ dɛmɛ ɲini.
Ni a tɛ a yɛrɛ kalama, aw bɛ sukaro walima di dɔɔni kɛ a nɛn kɔrɔ. Aw bɛ tɛmɛ ni sukaromafɛn dɔɔni dili ye a ma. Farikolo bɛ waati kɛ sani sukaro ka don joli la. Ni banabagatɔ ɲɛmatigɛra, aw bɛ se ka sukaromafɛn caman di a ma.
Sukarodunbana bɛ mɔgɔ min na, a jolilasukaro bɛ se ka caya ni a bɛ dumuniba kɛ, ni a tigi tɛ a fari bɔ ɲɔgɔn na ka tɛmɛ a cogo kɔrɔ kan, walima ni bana gɛlɛn wɛrɛ ye a minɛ, ni a tɛka fura ta walima ni a farilaji dɔgɔyara. Nin bɛ se ka kɛ mɔgɔ la hali ka a sɔrɔ a tɛ a dɔn fɔlɔ ko sukarodunbana bɛ a la. Aw ka kan ka fura ɲini nin taamasiɲɛ kofɔlenw na.
Sukaro mana caya joli la, ni a ma furakɛ, o kasaara ka bon kosɛbɛ barisa a bɛ se ka laban kirinni kuntaalajan ma walima saya yɛrɛ. Aw bɛ se ka a tigi ni kisi ni nin taamasiɲɛ jugu ninnu kɛlɛli ye.
Aw bɛ taa ni banabagatɔ ye dɔgɔtɔrɔso la joona. Ni a kirinnen tɛ, aw bɛ ji caman di a ma dɔɔni dɔɔni.
Ni aw dalen don a la ko sukaro de ka ca a joli la, ani fana ni aw bɛ a ka ɛnsulini (insuline) tata hakɛ dɔn, aw bɛ o dɔɔni di a ma. Nka ni sukaro ka dɔgɔn, ɛnsulini bɛ se ka a tigi faga.