Sigida 22
Mɔgɔkɔrɔba banaw

Yan, an bɛna banaw ye minnu ka ca mɔgɔw la minnu si tɛmɛna san 40 kan ani mɔgɔkɔrɔba banaw.

An kumana bana minnu kan ka tɛmɛ sigida wɛrɛw la

Ɲɛnabanaw

Aw ye Ɲɛnabanaw lajɛ Sigida 16 la fana.

Ni mɔgɔ si tɛmɛna san 40 kan, a bɛ gɛlɛya a ma dɔɔni ka a kɛrɛfɛfɛnw ye ka ɲɛ. Tuma dɔw la lunɛti kɛrɛn­kɛrɛnnenw de bɛ se ka a tigi dɛmɛ (sɛbɛn ɲɛ Dibi donni ɲɛ kɔrɔ).

Mɔgɔ o mɔgɔ si tɛmɛna san 40 kan, o ka kan ka jateminɛ kɛ a yɛrɛ la ɲɛnatansiyɔn taamasiɲɛw la, barisa a bɛ se ka mɔgɔ fiyen ni a ma furakɛ a tuma na (aw ye sɛbɛn ɲɛ Ɲɛnatansiyɔn lajɛ). Kabini aw bɛ sɔmi ɲɛnatansiyɔn taamasiɲɛ fɔlɔw la, aw bɛ taa aw yɛrɛ lajɛ dɔgɔtɔrɔso la.

Ɲɛkanfalaka (sɛbɛn ɲɛ Ɲɛkanbugun) ni tafuge (sɛbɛn ɲɛ Tafuge walima dimɔgɔw pantɔla), olu fana ye gɛlɛyaw ye minnu ka ca mɔgɔkɔrɔbaw la.

Fagandɔgɔya, fasaja, kɔnɔnanugutigɛ, ani balodɛsɛ

Ni mɔgɔ bɛka kɔrɔ, fanga tɛ kɛ a la tuguni i n’a fɔ waati min a tun bɛ denmisɛnya la, nka a tigilamɔgɔ ka fangadɔgɔya bɛ juguya ni a tɛ dumuni kɛ ka ɲɛ. Tuma dɔw la mɔgɔkɔrɔbaw ka kɔnɔnanugutigɛ sababu ye balo ɲuman dunbaliya ye. Mɔgɔkɔrɔbaw ka kan ka dumuni nafama dun don o don, hali ni dɔɔni dɔɔni de don, a ka kan farikolojɔlan ni a tangalan dumuniw dɔrɔn de dun.

Senw tɔntɔnni

Sɛbɛn ɲɛ Senfunu lajɛ fana.

O bɛ se ka sɔrɔ bana caman fɛ, nka mɔgɔkɔrɔbaw ta caman bɛ sɔrɔ joli ka taanikasegincogo fɛ walima dusukunnabana (sɛbɛn ɲɛ Dusukunnabana lajɛ). Sentɔntɔn sababu mana kɛ fɛn o fɛn ye, a furakɛcogo bɛɛ la ɲuman de ye senw layɛlɛli ye sanfɛ fɛn dɔ kan. Taama taama fana ka fisa a ma, nka aw kana mɛn jɔli walima sigili la ka aw senw lajiginnen to. Waati o waati ni aw bɛ se, aw ye aw senw kɔrɔta fɛn dɔ kan.

Kelebe ni senw ni senkalaw bɔshili la

Sɛbɛn ɲɛ Farilajoli min bɛ sɔrɔ joli bolicogo jugu fɛ lajɛ.

Nin ka ɲi

Nin ka fisa

Olu bɛ sɔrɔ joli ka taanikasegin gɛlɛyaw fɛ, tuma dɔw la jolisirafunu bɛ kɛ a sen kɔrɔ (sɛbɛn ɲɛ Jolisirafunu lajɛ) A bɛ se ka

Sukarodunbana (jabɛti) fana kofɔ (sɛbɛn ɲɛ Sukarodunbana (jabɛtibana) lajɛ). Walasa ka a kɛcogo wɛrɛ ɲɛdɔn, aw ye sɛbɛn ɲɛ Bana minnu bɔlen don olu danfaraw dɔnni gɛlɛyaw lajɛ.

Joli ka kan ka ko ka a jɛ cogo bɛɛ la. Aw bɛ a ko ni ji wɔlɔkɔlen ye ka to ka a bandi falen tuma ni tuma. Ni aw ye a ye ko joli bɛna nɛ ta aw bɛ a furakɛ i n’a fɔ a ɲɛfɔlen don sɛbɛn ɲɛ Joginda bɛɛ bɛ se ka juguya na cogo min.

Ni aw sigilen don walima aw dalen don, aw ka aw senw dalen to sanfɛ.

Sugunɛkɛ gɛlɛyaw

Sɛbɛn ɲɛ Ɲɛgɛnɛkɛbana lajɛ.

Sugunɛkɛ ka gɛlɛn cɛkɔrɔba minnu ma walima ni sugunɛ kunguruni bɛ to ka tila u la a yɛrɛ ma, o bɛ se ka kɛ gɛlɛya ye cɛya la. Aw ye sɛbɛn yɛlɛma ka taa ɲɛ Ɲɛgɛnɛkɛbana la.

Sɔgɔsɔgɔ basigilen

Sɛbɛn ɲɛ Sɔgɔsɔgɔ lajɛ.

Sɔgɔsɔgɔ bɛ mɔgɔkɔrɔba min na, o ka kan ka sigarɛti min dabila ani ka taa a yɛrɛ lajɛ dɔgɔtɔrɔso la.

Ni o ye a sɔrɔ a ka denmisɛnya kɔnɔ sɔgɔsɔgɔninjɛ taamasiɲɛw yera a la, walima ni joli tun bɛ bɔ a kari la aw hakili ka kan ka jigin sɔgɔsɔgɔninjɛ ko la.

Ka fara sɔgɔsɔgɔ kan ni sisan fana bɛ a la, ni a ninakili bɛ degun, senw fana bɛ tɔn, lala o bɛ se ka dusukunnabana kofɔ (aw ye sɛbɛn ɲɛ nataw lajɛ)

Kolotugundadimi

Sɛbɛn ɲɛ Kolotugudadimi.

Kolotugundadimi kɛlen don ka mɔgɔkɔrɔba caman sɛgɛn. U lafiyacogo:

• Aw bɛ kolotugundadimiyɔrɔw bila u ka lafiya
• Aw bɛ finimugu dɔ su jikalan na ka o kɛ ka a siri (sɛbɛn ɲɛ Finimugu kalaman dacogo)
• Aw bɛ dimimadalan dɔw ta i n’a fɔ asipirini (aspirine) kisɛ 2 walima 3 fo ka se siɲɛ 6 ma tile kɔnɔ, aw bɛ ji caman min ni antasidi (antacide), nɔnɔ ani bikaribonati (bicarbonate). Aw bɛ ni fura ninnu ta dumuniw ni ɲɔgɔn cɛ. Aw bɛ se ka u kari kari fana sani aw ka u kunu.
• A ka fisa ka to ka kolotugundadimi yɔrɔw bɔbɔ ɲɔgɔn na walasa ka u jali bali.

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →