Wololabanaw dɔncogo

Ni aw ye lahalaya ninnu kɔlɔsi aw fari la:

Kurukuruw walima joliw

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Kurukuruw walima joliw, ŋɛɲɛ bɛ minnu na. U bɛ bɔ fɔlɔ bolokɔniw ni ɲɔgɔn cɛ, o kɔ u bɛ bɔ tɛgɛ kɔ kan ka sɔrɔ ka jɛnsɛn fari fan bɛɛ la.		Maɲa
Kurukuruw walima joliw, nɛ walima dimi bɛ minnu na; tuma dɔ la fɛnɲɛnamakinda siyɛnni. A bɛ se ka gɛnɛgɛnɛ bila mɔgɔ la.		Banaw don minnu sababu ye banakisɛw ye: Jolimisɛnni ni kisɛkisɛni nɛmaw
Kurukuruw walima joliw minnu bɛ mada ka tila ka wuli ka u gɛlɛya i n’a fɔ u bɛka nɛ ta.		Foroforo (a sababu ye banakisɛw ye)
Funenkɛniya waatiw, kurukuruw bɛ bɔ ɲɛda la, disi la ani kɔ la, nɛ bɛ kɛ u la tuma dɔw la.		Goro: Kuruw ni nɔfimanw
Joli mɔgɔ dogoyɔrɔw la, ŋɛɲɛ ni dimi tɛ a la.		Dana Banakisɛ min bɛ sɔrɔ kafoɲɔgɔnya-bana fɛ: Gɛnɛgɛnɛ
Joli mɔgɔ dogoyɔrɔw la, ŋɛɲɛ ni dimi tɛ a la, dimi ni nɛ bɛ a la:		Jolimisɛnniw

Joli belebele walima yɔrɔ bɔsilen

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Joli min laminiw bɛ mɔgɔ dimi, a bɛ bonya ani ka dunya ka taa a fɛ.		Funtenina­faribɔsi: Wolola­banaw
Ni sennajoli bɔra mɔgɔkɔrɔba la, mɛnna a ma kɛnɛya, a ɲɛ bɛ fin.		Faribɔsi min sababu bɔra joli bolicogo jugu la jolisiraw fɛ: Sukarodun­bana (jabɛtibana)
Dali kuntaalajan bɛ joli min bila bana­bagatɔ la.		Joli minnu bɛ bɔ bana­bagatɔ la ka a sababu kɛ yɛlɛma­baliya ye dilan kan
Bolola­joliw walima senna­joliw sɔgɔli tɛ digi minnu na.		Kuna
Gosilida min kɛra joli ye ni a ma sɔn ka kɛnɛya, a mana kɛ fari fan o fan.		Gosilida: Joli min sababu ye kinnifɛn dɔ ye (Leish­maniose)

Kuruw wolo kɔrɔ

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Kuruw, dimi bɛ minnu na, u bɛ kalaya, ka bonya, ka a yɔrɔ magaya ani a bɛ ci a yɛrɛ ma tuma dɔ la.		Sumuniw walima funuw
Denba­tigi ka sinna­kuru, dimi bɛ a la ani a bɛ kalaya.		Sindimi (bana min sababu ye banakisɛ ye), a bɛ se ka kɛ sinna­kansɛri ye: Sindimi juguman
Kuru sin na, min bɛ bonya ka taa a fɛ. A ka ca a la dimi tɛ a la a daminɛ na.		Muso ka kansɛri­bana (aw ye gɛnɛ­gɛnɛ yɔrɔ lajɛ)
Kuru kelen walima a caman kungolo la, kan na, walima fari sanfɛla la (walima fari cɛmancɛ la ani worow la)		Mara (aw ye gɛnɛgɛnɛ yɔrɔ lajɛ)

Gɛnɛgɛnɛw (gɛnɛgɛnɛ fununenw)

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Gɛnɛgɛnɛw bɔlen kan na, minnu bɛ ci, ka kɛnɛya ka kɛ jolifɔn ye, ka tila ka bɔ tuguni.		Sɔgɔsɔgɔninjɛ suguya dɔ: Wolola­sɔgɔsɔgɔnijɛ walima gɛnɛgɛnɛ
Worokɔrɔ­gɛnɛgɛnɛw mana nɛ ta, ka kɛnɛya ka tila funu tuguni.		Kafo­ɲɔgɔnya­bana min bɛ sɔrɔ banakisɛ fɛ. Gɛnɛgɛnɛ ani Joli­misɛnniw

Fari yɔrɔ dɔw mana finfin

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Muso­kɔnɔma ɲɛda ni a tamaw fan dɔw mana finfin.		Kɔnɔmaya­fari
Ni fari yɔrɔ dɔw kɛra i n’a fɔ tile ye u jenijeni, bolow ni senw, kan, kɔ ani ɲɛda.		Balodɛsɛ­bana
Ni kurukuruniw bɔra fari la walima da kɔnɔ minnu bɛ bonya ka taa a fɛ. U bɛ kɛ i n’a fɔ u fununen don. Dimi tɛ u la.		Sida­bana bɛ kansɛri min lawuli.
Den­misɛnni sen mana funu ka a yɔrɔ dɔw finfin.		Balodɛsɛ­bana

Fari yɔrɔ dɔw jɛjɛlen don

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Ni kori­kori jɛman kɛra fari yɔrɔ dɔw la walima ka kɛ cogoya wɛrɛw ye, ɲɛda la ani fari tɔ la, kɛrɛn­kɛrɛnnenya la den­misɛnniw na.		Banamisɛnni minnu sababu ye nɔgɔ ye (Kaba)
Ni bolow ni senw ni dawolow yɔrɔ dɔw jɛra minnu bɛ bilen walima ka kɛ bulama ye a daminɛ na.		Nɔjɛmanbɔ (tɛgɛ, kan ni ɲɛda la)
Ni fari yɔrɔ dɔw bɛ jɛra ka tɛmɛ a fan tɔw kan, miselila­sɔgɔli tɛ gan u la.		Kuna

Fari yɔrɔ dɔw bilennen don

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Ni fari yɔrɔ dɔw kuru­kurulen don ka u finfin denyɛrɛniw tamaw ni fari yɔrɔ ɲugu­ɲugulenma yɔrɔw la		Kababilenni: Foroforo (nɔbilenniw)
Ni fari yɔrɔ dɔ fununa, ka a kalaya, dimi bɛ a la, ni a bɛka bonya ka taa a fɛ		Kabafin kurukuru, ŋɛɲɛmaw don min bɛ sɔrɔ banakisɛ fɛ: Funubana
Ni den­yɛrɛniw woro­furancɛ bilennen don		Sugunɛ walima funteni ye o yɔrɔw bilen: Fari bilenni (bobara bilenni)
Ni fari yɔrɔ ɲugu­ɲugulenw bɛ bilen ka u jɛjɛ, i n’a fɔ nɔnɔkuruw		Leminanpo: Wololabanaw ni bugu wɛrɛw la

Fari yɔrɔ dɔw kalan­kalannen don ka u bilen walima ka bugun

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Ni fari yɔrɔ dɔw kalan­kalannen don ka u bilen walima ka a ɲɛ lafin, ka a wolo ɲɛ kɛ i n’a fɔ a bɛ mɛnɛmɛnɛ, ni u basigilen don; kɛrɛn­kɛrɛnnenya la nɔnkɔnw ni kunberew la.		Korosakorosa (walima sɔgɔsɔgɔninjɛ tuma dɔ la): Foroforo basigilen

Gorow

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Goro gansanw		Goroniw caman (bana min sababu ye banakisɛ ye)
Goro kubabaw (ka tɛmɛ santimɛtiri 1 kan) minnu ka teli ka bɔ senw na		Wolola­sɔgɔsɔgɔ­nijɛ walima gɛnɛgɛnɛ
Goro­misɛnniw cɛya la, musoya walima banakɔtaa yɔrɔ la.		Dogoyɔrɔla gorow
Goro­misɛnni dimimanw fari fan wɛrɛw la		Tarani, Dan

Koriw (kuru­kuruniw minnu tonnen don walima u kɛrɛw bilennen don, tuma dɔ la u sanfɛla bɛ jɛ)

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Kori­misɛnniw minnu bɛ bonya ani ka ŋɛɲɛ kɛ u la		Banamisɛnni minnu sababu ye nɔgɔ ye (Kaba)
Koori bele­belew, ŋɛɲɛ tɛ minnu bɛ ni u bɛ ji bɔ.		Dana (min juguyara ka ban)
Koori bele­belew minnu cɛmancɛ fununen don, dimi tɛ u la.		Kuna
Kori­misɛnniw, wo bɛ minnu cɛmancɛ la, tamaw la, nu na ani kankala la.		Wololakansɛri

Fari fan dɔ bilen­bilennen

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Ni fari fan dɔ bilen­bilennen don ŋɛɲɛba bɛ minnu na, u bɛ bɔ ka tila ka tunu yɔrɔnin kelen.		Fari bilenni ni fariŋɛɲɛw (Faritana­banaw)
Kuru­kuruw minnu bilen­bilennen don ni ŋɛɲɛ bɛ u la.		Ŋɛɲɛsaba­bumaw (i n’a fɔ bagasabali, fogonfogoni koroŋɛɲɛ, ziradenŋɛɲɛ ani kɔŋɛɲɛ): Furabulu ni fɛn minnu bɛ faritana­bana bila mɔgɔ la
Ni kuru­kuruniw bɛ fari fan bɛɛ la, minnu bɛ fari kalaya.		Kulenzo: Nparancan
Fari yɔrɔ dɔ bɛ kalan­kalan ka kurukuruw ni dimi kɛ a la. Tuma dɔ la u bɛ jɛnsɛn walima ka ton ɲɔgɔn kan.		Kaba
Fari yɔrɔ dɔ bɛ kalankalan ka bugun da walima ka fin, a kasa ka go ani bɛ kurukuru ka bonya ka taa a fɛ.		Logologo (bana min bɛ sɔrɔ banakisɛ fɛ, bana jugu­manba): Kelebe

Kuru­kurumisɛnniw fari fan bɛɛ la, farigan bɛ minnu senkɔrɔ

Ani ka kɛ i n’a fɔ:		I bɛ a sɔrɔ o ye:
Ni denmisɛnni banana, ka kurukuruniw kɛ a fari fan bɛɛ la.		Ɲɔninsa
Farigan daminɛnen kɔ tile damadɔw, kurukuruniw bɛ bɔ a fari fan bɛɛ la, a tigi ka bana bɛ juguya.		Tifoyidi (Nɔgɔbana)

📖 Gafe kɔnɔkow
← Segin kɔfɛ | Taa ɲɛfɛ →