Gafe kɔnɔko fɛsɛfɛsɛlenw
Kunnafoni damadɔw ka ɲɛsin dugumisɛnw kɛnɛyabaarakɛlaw ma
Jɔn ye kɛnɛyabaarakɛla ye dugumisɛnw kɔnɔ?
Kun caman b’an bali k’an mako don an ka kɛnɛya la
Aw y’aw ka sigidamɔgɔw jateminɛ
Ka baara kɛ ni an yɛrɛ bolokɔrɔminɛnw ye walasa ka makow ɲɛnabɔ
Baara min ka kan ka kɛ, o bɛ waleya cogodi ani a bɛ daminɛ ni fɛn jumɛn na?
Ɲɛtaa baara waleyalenw bɛ dɔn cogodi? (Sɛgɛsɛgɛli)
Ka dɔnniya sɔrɔ mɔgɔlakalan sen fɛ – kɛnɛyabaarakɛla bɛ i n’a fɔ karamɔgɔ
Sigida 1 Farafinfuraw kɛli: kɛcogo ɲuman ani kɛcogo jugu
Farafinfura minnu bɛ se ka bana furakɛ
Ɲininkaliw n’u jabiw an taabolo ani farafinfura dɔw kan
A bɛ dɔn cogodi ko fura dɔw ka ɲi walima u man ɲi?
Jiri minnu bɛ kɛ ka mɔgɔ furakɛ
Sigida 2 Bana minnu dɔn man di ka bɔ ɲɔgɔn na
Bana minnu bɔlen don olu danfaraw dɔnni gɛlɛyaw
Mɔgɔw bɛ bana minnu kɛ kelen ye u forobatɔgɔw fɛ, o banaw bɛ dɔn ka bɔ ɲɔgɔn na cogo di?
Sigida 4 Banabagatɔ furakɛcogo
Furakɛli kɛrɛnkɛrɛnnenw ka a ɲɛsin banabagatɔ gɛlɛn ma
Dɛmɛ bɛ ɲini dɔgɔtɔrɔ fɛ cogo min ani waati min na
Kunnafoni lasecogo dɔgɔtɔrɔ ma (kɛnɛyabaarakɛla)
Sigida 5 Ka kɛnɛya ka sɔrɔ i ma fura ta
Ninnu ye walew ye ji sanuman minni ka ɲi minnu na kosɛbɛ ka tɛmɛ furaw kan
Sigida 6 Furaw tacogo ɲuman ni u tacogo jugu
An mako bɛ fura la tuma jumɛn?
Dantɛmɛwale juguw furaw tali la
Misali minnu na fura dɔw tali ye farati ye
Sigida 7 Banakisɛfagalanw ye mun ye ani u bɛ ta cogodi?
Banakisɛfagalanw tali sariyaw
Banakisɛfagalan dɔw tali sariyaw
Ni fura ma mako ɲɛ, an ka kan ka ko min kɛ
Banakisɛfagalanw tata hakɛ dɔnni nafa
Sigida 8 Furaw hakɛ tata sumacogo ani u dicogo
Sigida 9 Labɛn ni ladilikan minnu ka kan ka matarafa pikiri kɛli kama
Pikiri ka kan ka kɛ kun jumɛn na, a man kan ka kɛ kun jumɛn na?
Ni dɔgɔtɔrɔ ye pikiri sɛbɛn aw ka furaw la, aw ka kan ka mun kɛ?
Pikiri ka kan ka kɛ bana cunnen minnu na aw masurunya dɔgɔtɔrɔso la
Aw man kan ka sɔn fura minnu pikiri ma FEWU
Gɛlɛya minnu bɛ sɔrɔ fura dɔw pikiri fɛ
Pikiri ka kan ka kɛ fari yɔrɔ minnu na
Pikiriw bɛ denw kɛ lujuratɔ ye cogomin na
Pikirikɛ minɛnw saniyacogo (tobicogo)
Aw bɛ aw hakili sigi ani ka aw yɛrɛ minɛ
Tetanɔsi (Jaŋɔyin / nɛgɛtigɛbana)
Kolo karilen, a wurukutulen walima a mugulen
Tubabu bagamafɛnw ka jeninidaw
Hakililabana minnu ka kan ka furakɛ joona
Farikolo tanabanaw: a hakɛlama walima a juguman
Sigida 11 Balo nafama: Mɔgɔ ka kan ka mun ni mun dun walasa a to ka kɛnɛya la?
Balo ɲuman dunbaliya bɛ bana minnu lase adamaden ma
Nafa min bɛ balo ɲuman dunni na
Balodɛsɛ kunbɛncogo: mɔgɔ farikolo mako bɛ dumuni minnu na walasa a kɛnɛman ka to
A bɛ dɔn cogodi ko balodɛsɛ bɛ mɔgɔ la?
Balodɛsɛ kunbɛncogo ni a furakɛcogo
Mɔgɔ bɛ se ka dumuni ɲuman dun cogodi ka sɔrɔ wari caman tɛ a bolo walima dugukolo tɛ a bolo?
Dumuni ɲumanw, minnu da man gɛlɛn
Witaminiw bɛ sɔrɔ fɛn minnu na: furakisɛw, pikiriw, sirojiw, walima dumuniw na?
Witamini nafamaw ni joliseginfura minnu man kan ka dɛsɛ dumuniw na
An ka kan ka dumunifɛn minnu ye ka u to yen
Denmisɛn fitiniw balocogo ɲuman
Hakilina jugu minnu bɛ mɔgɔw la dumuniko la
Kɛnɛyako gɛlɛyaw ka sababu kɛ mɔgɔw ka dumuni duntaw ye
Sigida 12 Kɛnɛya sabati fɛɛrɛw: Yɛrɛtangacogo bana caman ma
Saniya ani bana minnu bɛ sɔrɔ saniya matarafabaliya fɛ
Saniya matarafali sariya kunbabaw
Kɔnɔnatumuw ni fɛnɲɛnamani wɛrɛw minnu bɛ balo mɔgɔ joli la
Kɛnɛyako gɛlɛyaw minnu sababu ye sosow ni dimɔgɔw ye
Boloci – yɛrɛtanga fɛɛrɛ bɛɛ la nɔgɔman ani a bɛɛ la ɲuman
Banaw ni jogindaw kunbɛncogo wɛrɛw
Delinako minnu bɛ dankari kɛ kɛnɛya la
Dɔrɔgu tako jugu ni a donni mɔgɔ joli la
Sigida 13 Bana minnu bɛ mɔgɔ minɛ ka caya
Fɛn minnu bɛ mura bila mɔgɔ la
Sigida 14 Mɔgɔw wajibiyalen don ka taa dɔgɔtɔrɔso la banajugu minnu na
Farigan min bɛ mɔgɔ bila kumakuntan fɔ la (La Dengue)
Bana min bɛ sɔrɔ nɔnɔkɛnɛ wulibali minni fɛ (La Brucellose)
Bana min bɛ sɔrɔ ɲimiw, pɛrɛw, ni dabiw ka kinni fɛ (Typhus)
Joli min sababu ye kinnifɛn dɔ ye (Leishmaniose)
Jolimisɛnni ni kisɛkisɛni nɛmaw
Fari bilenni ni fariŋɛɲɛw (Faritanabanaw)
Furabulu ni fɛn minnu bɛ faritanabana bila mɔgɔ la
Banamisɛnni minnu sababu ye nɔgɔ ye (Kaba)
Nɔ jɛman jɛmanw ɲɛda ni farikolo tɔ la
Nɔjɛmanbɔ (tɛgɛ, kan ni ɲɛda la)
Balodɛsɛ min bɛ dankari kɛ wolo la ani wololabana wɛrɛ minnu bɛ sɔrɔ balodɛsɛ fɛ
Wololasɔgɔsɔgɔnijɛ walima gɛnɛgɛnɛ
Funubana ni kɛn cayali mɔgɔ fari la
Farilajoli min bɛ sɔrɔ joli bolicogo jugu fɛ
Joli minnu bɛ bɔ banabagatɔ la ka a sababu kɛ yɛlɛmabaliya ye dilan kan
Denyɛrɛni ka ɲɛdimi (ni denyɛrɛni ni ɲɛdimi wolola)
Birintili walima joli ɲɛyeelendonda la
Joli jiginni ɲɛ yeelendonda yɔrɔ la (Hyphéma)
Surɔfiyen ni ɲɛ jali (Hypovitaminose A)
Fɛnw kɛli fila ye mɔgɔ ɲɛ kɔrɔ
Sigida 17 Ɲinw, ɲintaraw ani dakɔnɔna
Nɔ walima tomi jɛmanw dakɔnɔna na
Sigida 18 Ɲɛgɛnɛsiraw ani mɔgɔ dogoyɔrɔw
Bana minnu bɛ sɔrɔ kafoɲɔgɔnya fɛ (dilannabanaw)
Dogoyɔrɔla joliw (cɛya la walima musoya la)
Bolokoli ni musow ka nɛgɛkɔrɔsigi
Sugunɛ labɔjuruni dontuma ni a doncogo (Manajuru min bɛ kɛ ka sugunɛ labɔ mɔgɔ kɔnɔ, Katetɛri)
Cɛ ni muso minnu tɛ se ka bange kɛ (konaya)
Sigida 19 Denbaw ni matɔrɔniw ka kunnafoniw
Koli jɔli (ni muso si tɛmɛna koli yeli ma)
Muso ka kan ka labɛn minnu sabati sani jiginni cɛ
Ni musoya joginna jiginni senfɛ
Ladoncogo kɛrɛnkɛrɛnnen ka ɲɛsin den dɔgɔmanniw ni den sebaliw ma
Sindimi (joli, kurumisɛnniw): ka sin di den ma ani k’i janto sinbara la
Baw ni denyɛrɛni faratibatigiw
Sigida 20 Bangekɔlɔsi fɛɛrɛw—An bɛ se ka fɛɛrɛ minnu tigɛ walasa ka an ka den hakɛ laɲininen sɔrɔ
Bangekɔlɔsi fɛɛrɛ suganticogow
Ladalafɛɛrɛ minnu bɛ kɔnɔta bali
Mɔgɔ minnu t’a fɛ ka den sɔrɔ tuguni, olu ka fɛɛrɛw
Den banabaatɔ ni ladonko nɔgɔman ka kan
Kɛcogo wɛrɛ minnu bɛ denmisɛnw ka kɛnɛya makarali la
Kɛnɛya tigilamɔgɔw tɔgɔlakibaruya
Den min bɛ ka mɔ o den ka kɛnɛ de
Nanfila A: Den ka mɔni kɔlɔsilisɛbɛn
An kumana bana minnu kan ka tɛmɛ sigida wɛrɛw la
Bana wɛrɛ minnu bɛ mɔgɔkɔrɔbaw minɛ kɛrɛnkɛrɛnnenya la
Bana minnu ka teli ka mɔgɔw minɛ minnu si bɛ san 40 na
Fura kelen kelen bɛɛ hakɛ jumɛn ka kan ka kɛ aw bolokɔrɔ?
Fura minnu maralen ka kan ka sɔrɔ denbaya ka furaminɛn kɔnɔ
Ladilikan ka a ɲɛsin dugu butigitigiw ni a fura feerelaw ma
Sidabanakisɛ tigilamɔgɔ walima sidatɔ ladoncogo
Sigida 25 Gafe in kɔnɔ fura kofɔlenw tacogo
Furaw minnu bɛ nin sigida in kɔnɔ
Fura tata hakɛ walima a tacogo
Banakisɛfagalanw de bɛ banakisɛw kɛlɛ
Pikirimuguw (penisilini, pénicilline)
Eritoromisini: min bɛ penisilini nɔnabila
Tetarasikiliniw: banakisɛ caman fagalan
Kuloranfenikɔli, Chloramphénicole: bana gɛlɛn dɔw kɛlɛlan
Silifonamidi, Sulfamidés: fura da nɔgɔn don, min bɛ an senkɔrɔbana caman furakɛ
Sefalɔsiporiniw, Cephalosporines
Ni kɔnɔnatumuniw (tɔgɔtɔgɔninbanakisɛ ni nugulabanakisɛ) don
Maɲa ni ɲimi furaw: fɛnɲɛnamafagalanw
Nɔrɔnatumu (Kɔnɔnatumu) furakɛli la
Dimimadalan jolikɛnɛw kalali senfɛ: kirinnan
Kumujiyɛlɛn, nsɔnkunna ani furudimi na
Furulabanaw fura farinmanw (ɲumanw)
Kɔnɔboli ni jidɛsɛ juguman furaw
Kɔnɔbolifura (Kɔnɔboli gansan)
Faritanabanaw ni fɔɔnɔ: fariŋɛɲɛfuraw